MONTE PINDO

Cada sete ou oito anos, cunha regularidade precisa, arden os montes de Carnota. Un ano toca en Mallou, Maceiras e Lira, outro en Lariño e esa regularidade tamén afecta ao Monte Pindo. O último incendio foi o do ano 2005, cando o Pedregal ardeu durante varios días. Co paso do tempo e das estacións, a vexetación regresa, modificada, iso si. Cada vez é maior a presenza de eucalipto, diminúe o bosque autóctono, pérdese chan vexetal, a pedra ofrécese núa o rodeada de toxos, xestas e silveiras, e a vida, no seu conxunto, vai minguando. Nese contexto expándese o xabarín, que é praga, pero non a diversidade de especies que no seu equilibrio definen o que coñecemos como natureza.

Esta noite pasada, como correspondente destacada no lugar do suceso, Maribel, que aínda permanece en Lira, tomou estas imaxes dende a fiestra da casa. Unha corresponde a media noite, a outra ás dúas da mañá.

Este incendio puxo en perigo aldeas, afecta ás infraestruturas básicas como luz, teléfono e internet, pero tamén arrasou os lugares onde medra o carballo anano, a xoia do Monte e ao bosque de acivros, carballos, sanguiños e loureiros que acollían a vida nas valgadas. Expresión de ira e de derrota ese lume claramente provocado por alguén. Ira, mágoa e derrota o que sentimos quen amamos o Monte, o bosque, ese ou calquera outro que sucumbe calcinado.

Sei que a problemática incendiaria é variada. Seino dende que no ano 1980 participaba en Ourense naquel mítico Comité de Defensa dos Montes Galegos. Boa parte das reflexións de entón, recollidas no manifesto que o Senado asumira como propio, seguen vixentes. Nada se fixo por parte de gobernos e administracións sucesivas por cambiar a relación co bosque. Porque en Galicia, agás algúns lugares concretos, nos que non arde nunca, a relación que mantemos co bosque é de morte. O bosque é un problema, non un recurso, pero para solucionar iso son necesarias capacidade, decisión e valor, algo do que carecen as institucións que nos gobernan.

Este ano publicouse o libro Versos no Olimpo: O Monte Pindo na poesía galega, en edición da que eramos e somos responsables Miro Villar e eu. O libro quería ser unha homenaxe a ese espazo único, singular e fermoso. Versos para a vida, canción de ilusión e de esperanza na convicción de que ese Monte, recoñecido como parque natural, tal e como pide e proclama a “Asociación Monte Pindo Parque Natural”, podería xerar recursos que garantisen a súa posta en valor e a súa defensa. O libro tamén pretendía ser un recurso máis co que fornecer as arcas desta Asociación. Quen tivo ocasión de dar un paso adiante, ollou para outro lado. Moi de moda están ultimamente entre nós os rostros de perfil. Aínda que tamén poderiamos pensar que a petición de declarar parque natural o Monte, animou a man dos incendiarios, nun intento por reducir o seu valor e evitar que o Pindo acade ese grao de protección.

O primeiro poema do libro Versos no Olimpo, escrito por Marilar Aleixandre, leva por título Arde o Pindo. Quizais onte, lido en alto contra o final da tarde, puido ser coma un esconxuro, hoxe é lamento, pero aí vai, porque neses versos, supoño, que moitos de nós nos identificamos.

arde o Pindo

arden selvas e montes

arde o Cáucaso, o Osa e o Pindo

Metamorfoses, II, 224-225

nos días en que a cinza encontrou o limiar

da nosa lingua

os enxames de lagostas fuxiron

ao son da pandeirada de Nebra

as ás do deforme anxo de lume

bateron no Pindo

ardeu a pedra incombustíbel

escaravella a toupa de fogo

os seus túneles por baixo das árbores

plantadas pola man de meu pai

el volve morrer con cada árbore derrubada

eis a gadoupa do anxo esgazando a paisaxe

asinando nas mans, nas gorxas

nas casas onde non achou

as marcas do sangue

as fontes esqueceron os camiños

fundiuse o ouro do Sil

as sete bocas do Xallas ficaron baleiras

a auga subiu fervenza arriba

enguruñouse o Mar de Fóra

os peixes van escorrentados cara ás foxas abisais

os arroaces non ousan chimpar fronte a Rostro

as luras verten bagullas de tinta

e os homes

os homes aínda xordos

ao que berra a voces

o monte queimado