Moito se falou e se escribiu este ano do vídeo de Miley Cyrus Wrecking Ball. Páramo Pictures, produtora galega, decidiu facer parodia del e este é o resultado, que espero nos deixe máis dun sorriso.
Arquivo por meses: Decembro 2013
SULEIMAN E SALÚA EN BETANZOS
Xacobe Melendrez, que nos acompañou onte en Betanzos na libraría Biblos, xunto con Inma, Violeta e Gabriel, na presentación de Suleiman e Salúa, fixo esta gravación que vos deixo, sobre todo porque podedes escoitar a Ali Ali lendo un anaquiño da historia en árabe.
Dous discos de John Coltrane están entre os que máis me gustan de entre cantos teño: My favorite things, sobre todos, e Ballads. A este segundo pertence este tema que vos deixo: Too Young to Go Steady, como se dunha banda sonora se tratase, algo que na súa cadencia, como nun paso de baile, nos leve cara o final deste ano e que nos permita acceder ao novo cun sorriso nos labios e con calor no corazón.
O vídeo está composto por 8YASO, que non sei quen é, pero non está nada mal a sucesión de imaxes que propón.
A formación é clásica: Elvin Jones (drums); Jimmy Garrison (bass); McCoy Tyner a quen tiven a sorte de ver, hai moitos anos, tocando unha noite de verán no parque de Castrelos en Vigo e claro, John Coltrane (tenor saxophone).
Unha aperta grande a quen me acompañades nos días da vida e dende o outro lado deste espectro que é o blog.
A VIRXE DA BARCA
É a noticia de hoxe, día de Nadal: ardeu a Virxe da Barca. O retablo, do século XVII, obra de Miguel de Romay, presidido no centro coa imaxe da Virxe, ficou calcinado. Non ardeu, porén a imaxe orixinal, gardada noutro lugar da vila, senón a réplica.
Virxe da barca. La Voz de Galicia
De especial devoción para as xentes da Costa da Morte, a Virxe foi cantada por Federico García Lorca, nun dos seis poemas galegos:
¡Ay ruada, ruada, ruada
da Virxen pequena
e a súa barca!
A Virxen era pequena
e a súa coroa de prata.
Marelos os catro bois
que no seu carro a levaban.
Pombas de vidro traguían
a choiva pol-a montana.
Mortos e mortos de néboa
pol-as congostras chegaban.
¡Virxen, deixa a túa cariña
nos doces ollos das vacas
e leva sobr’o teu manto
as froles da amortallada!
Pol-a testa de Galicia
xa ven salaiando a i-alba.
A Virxen mira pra o mar
dend’a porta da súa casa.
¡Ay ruada, ruada, ruada
da Virxen pequena
e a súa barca!
Hai unha gravación do poema recitado por Eduardo Blanco Amor, nunha conferencia que deu en Bos Aries sobre Lorca e os seis poemas galegos. Non dispoño dela para deixala aquí, pero si temos esta presentación que fai ao recitado deste romance: Federico García Lorca: “Romaxe de Nosa Señora da Barca”
O ano pasado levamos a Cardiff, ao congreso de Asociación Internacional de Estudos Galegos, unha comunicación sobre as virxes da Costa da Morte, todas elas crebas atlánticas, propoñendo a teoría de que algunha, efectivamente, chegase por mar, aboiando sobre as ondas, ben dende as illas Británicas ou por ser lanzada ao mar dende un barco que pasaría por diante das nosas costas. Aquela comunicación pasou a formar parte do libro das Crebas que, espero, estea publicado este ano. Déixovos agora uns fragmentos do texto:
Nas Virxes da Costa da Morte ás que se lles rende culto e ás que aquí nos referimos, advírtese un solapamento ou estratificación de referencias temporais, lendarias e históricas. É probable que todos os lugares de culto xa tiveran esa condición antes da chegada do cristianismo, producíndose unha colonización e utilización por parte do novo credo, dos espazos e dos ritos pagáns que neles se realizaban, vinculados moitos deles coa fertilidade, pasando logo a ser referencias de devoción mariana. Ergueríase no lugar un pequeno templo ou ermida, sobre a que co tempo se construirían os santuarios ou capelas que agora coñecemos. Porén, a entronización nos altares das imaxes que hoxe son obxecto de devoción, é cousa relativamente recente, producíndose entre finais do século XVI e o XVIII.
Camiños da terra
camiños do mar
na Virxe da Barca
se veñen xuntar.
E aínda, referida á Virxe do Monte:
Anda sobre a maruxía
pois é boa mariñeira
a barca agarda en Muxía
a que lle amañen a vela.
………………………………………………..
Chegados a este punto, quizais deberiamos lembrar que no ano 1534, durante o reinado de Enrique VIII, dítase a primeira Acta de Supremacía Real, que declaraba ao rei como única cabeza da igrexa de Inglaterra. A acta será ratificada en 1559, durante o reinado de Isabel I. Estamos no século XVI. A fractura que isto supuxo deu lugar a conflitos e guerras de relixión, que se prolongarían ata o reinado de Carlos I, executado en 1649. Oficialmente Inglaterra, e con ela Irlanda primeiro, Gales e Escocia, despois, rachan co catolicismo e a igrexa de Roma, asumindo os principios expostos por Lutero e a súa Reforma, entre eles a exclusión do culto mariano. Durante ese período destrúense santuarios, igrexas e imaxes da Virxe María. A persecución, destrución e profanación non só se produce en territorio británico e irlandés. Cóntase que Francis Drake, chegado ás costas de Galicia, arrasa a illa de Tambo, destruíndo o mosteiro que nela había, guindando ao mar a imaxe da Virxe da Gracia, que será recollida polos pescadores de Combarro nas súas redes e trasladada á ermida de Nosa Señora da Renda, onde a verá Frei Martín Sarmiento, que é quen refire a historia. Días despois, antes de atacar a cidade da Coruña, Drake fará probas de puntería cos canóns das súas naves sobre a ermida de Santa Mariña, nas illas Sisargas.
…………………………………………….
Para X. Antón Castro, a imaxe da Virxe da Barca reflicte con fidelidade, o estilo gótico de importación francesa. Considera que puido chegar a Muxía a través do Camiño de Santiago ou ben por mar, procedente de Portugal ou Inglaterra, seguindo a ruta do alabastro. Sinala el varias singularidades da imaxe da Barca, que inverte algúns presupostos doutros modelos da época. Unha delas é o feito de portar o neno no brazo dereito, sobre a curvatura da cadeira, como fai a de Flawford, da que xa falamos. É habitual nestas imaxes que no brazo libre a Virxe sosteña un cetro, como é o caso, ou un ramo de flores. Antón investigou a madeira de que está feita a imaxe e o resultado foi castiñeiro do país, da zona de Muxía. Porén, na súa opinión, isto non contradí a tese inicial de procedencia estranxeira, xa que non sabemos se a imaxe á que hoxe lle renden culto milleiros de romeiros, aquela que cantou en galego Federico García Lorca, é a primeira ou unha copia doutra orixinal anterior.
Esa característica de portar o neno sobre o brazo dereito, non se dá nas imaxes de Lira, nin na da Virxe do Monte, pero si na da Virxe da Xunqueira, tanto na primitiva orixinal, como na que se expón hoxe no templo. A primeira, protagonista da lenda, perdeuse durante o incendio que destruíu a vila de Cee en 1809, logo da batalla entre as tropas francesas de ocupación e os habitantes da contorna, apoiados polo buque inglés Endimion. Desta imaxe primitiva só se conserva unha reprodución pictórica, feita polo pintor cubano David Planas, a partir dunha estampa ou postal atopada por Rafael Mouzo nunha das súas viaxes á illa caribeña, cando era alcalde de Corcubión. Suponse que a estampa sería levada alá, no século XIX, por un emigrante da bisbarra. Quizais a imaxe da Virxe reproducida na estampa partiría dun gravado, semellante ao de José De Santos Maragato, que en 1728 recollía a Virxe da Barca, ou a da mesma virxe que ilustra o libro do pai Pascario Seguí, publicado na Historia do Reino de Galicia de 1750.
A NOITE BRANCA DE ZÉ RAMALHO
A felicitación de Nadal deste ano da Federación de libreiros de Galicia, sobre unha paisaxe acorde coa estética das festas, inclúe a cuberta da novela A noite branca.
Sobre ela dous versos que eran descoñecidos para min. Son dun poema ou canción de Zé Ramalho, o cantante brasileiro, nacido en Brejo da Cruz, Paraíba e soa así:
Eu non o coñecía. Estes días, escoitando cousas del, atopei esta canción, Chao de Giz, que é coma un himno para os seus seguidores e que conta con máis de dez millóns de entradas en you tube, é este .
Boas festas.
RIBEIRA SACRA, PATRIMONIO DA HUMANIDADE
A Ribeira Sacra inicia unha vez máis o camiño para tentar que a UNESCO a declare patrimonio da humanidade. Patrimonio xa é, máis alá de calquera recoñecemento, pero si é certo que ese título oficial suporía un importante respaldo a todo ese territorio que viviu días difíciles e que viu como moitas das súas aldeas quedaban abandonadas.
Manteño dende hai anos unha estreita colaboración coa Fundación Medio Ambiente, que traballa de seguido por conseguir ese obxectivo. Xa colaborei con eles en dúas publicacións dos anos 2006 e 2007, que perseguían o mesmo e agora, recibida unha nova chamada, respondín de novo co que me pediron, un poema que para alá foi o luns pasado:
RIBEIRA SACRA
Ascende o home
Pola ribeira en costa.
Agatuña o socalco
Salmodia do alén.
A espadana gabea
Na flor do castiñeiro,
Na semente do pan.
Prende o soño
No recendo a xara e a trobisco,
No silencio, nas cartas,
No calar daquelas cartas núas,
Na poeira da ruína e do alcanfor.
Devala o sol
Polos claustros do aire,
Procura dun deus
Madurecido en acios,
Que se consagra carnal
Que se humaniza en grolo,
Viño e veludo
De palla e de canción.
No fondal
Serpea o río insomne
Coma un verso sen tempo,
Inaccesible roibén.
Sempre tiven unha especial relación con ese territorio. Penso que dende neno, cando nun Land Rover de Fenosa iamos aos Peares a xantar ou pasar as festas, na casa da miña tía Lola, irmá de meu pai. Logo, xa adolescente, cando camiñabamos ata el dende Ourense, o Sil foi un espazo que se pechaba sobre si e ao que nunca lle apreciaba os límites. Con dezasete anos, descendendo no coche dun amigo a San Estevo, vivín o primeiro bico de amor. Logo, xa na década dos noventa, lanceime ao proxecto de escribir unha novela sobre o que daquela era para min abandono e esquecemento. Coincidiran, en pouco tempo, a publicación de dúas informacións na prensa: a detención do comando guerrilleiro agochado alí, máis arriba da ponte de Abeleda, vivindo nun lugar imposible, á beira dunha fervenza, nun zulo sempre húmido e sombrizo, e o descubrimento, por parte duns cazadores, dos restos dunha muller, Marcela,, morta nun souto de castiñeiros, muller que era a única habitante de Tronceda, a súa aldea, e que perdera o sentido dende que quedara soa. Con eses vimbios tecín a historia que se conta en Sombras no labirinto, que quere ser unha parábola dun país que vive un trauma aínda hoxe non resolto, o abandono do medio rural e a perda dunha cultura milenaria. O ano pasado, a editorial Trifolium, publicaba a versión castelán.
Embarcando na Ponte da Abeleda
Daquela, tempo antes dos catamaráns, levaramos ao Canón un barco dende A Coruña. Os intrépidos aventureiros eramos: Daniel, moi pequeno, Pedro o noso patrón, Elena, Eva, Alfonso, Maribel e eu. Hai escasamente un mes, morría Elena.
Canón do sil. Eva e Maribel
Eu vivín aventuras innumerables alí, só ou acompañado, durante o tempo que durou a escrita da novela. Alá fun de inverno e de verán, de outono e primavera. Durmín só en aldeas abandonadas como Tronceda, sentín pasar sobre a miña cabeza o voo asedado do moucho rei, enfrontei cobras que non me deixaban acceder aos cómaros, coñecín xente coa que falei e, sobre todo, aprendín esa xeografía e o seu patrimonio.
Cheguei ao zulo guerrilleiro en tres ocasións. Nunha delas, indo eu só, a piques estiven de quedar alí para sempre. Descubrín que hai mafias que chegan ás aldeas abandonadas, violan as portas e rouban os mobles e enseres, deixando a memoria ciscada polo chan ou entre as silvas. Recuperei cartas, fotografías, escrituras de compra venda, algunha do século XVII. As escrituras depositeinas todas no Arquivo do Reino, as cartas cedinllas a Raúl Soutelo, que traballa a correspondencia da emigración. Para comprender aquel espazo axudeime da obra de Olegario Sotelo Blanco: Antropoloxía cultural da terra de Caldelas, pero tamén dos poemas de Xoán Manuel Casado e da súa novela O inverno do lobo.
No zulo
Logo, cando a Maribel e a min nos deu por escribir guías, regresamos alí moitas veces e sentimos que era verdade aquilo que deixou escrito Manuel María: O camiño é unha nostalxia. Entón penso que fotografamos todo o románico de Lugo e de Ourense e demos a voz de alerta sobre a profanación das tumbas do cemiterio da parroquia de Pesqueiras.
Eu quixen ser barqueiro no Canón e cheguei a elaborar un proxecto que contaba con bastantes apoios, pero adiantouse Cacharro Pardo, cos seus catamaráns aos que puxo por nome Pelegrín. A miña embarcación era unha barca de dúas dornas, tradicional, feita en madeira, cuberta e con capacidade para 30 persoas. O motor xa o tiña apalabrado en Muros e o nome ía ser o dun porto de barcas asolagado polo encoro: Porto Brosmos.
Do encontro en Monforte con Antón Arias Curto, comandante do comando, ao que acudín acompañado do meu amigo Xacobe, dou conta no relato O escriba e o comandante, do libro Para seguir bailando.
Canón do sil. Fervenza
Non sei se, finalmente, os responsables de avaliar os candidatos e méritos para o recoñecemento de ben patrimonio da humanidade, tomarán en consideración os valores dese territorio: a arqueoloxía, a arquitectura romana e a medieval, tanto civil como relixiosa, os socalcos das vides, a toponimía, o viño e a gastronomía, a literatura, as paisaxes, o inventario de bens naturais. Pero alguén debería dicirlles que hai aquí algo especial, a singularidade deses lugares do mundo que, máis alá do que deles percibimos polos sentidos, nos conmoven fondamente porque algo sucede alí que está do outro lado das cousas, na marxe do evidente, algo moi fondo, que provén do corazón da terra, dese centro primixenio onde se forxa a vida e o misterio.
MIGUEL HERNÁNDEZ
Hoxe pola mañá sucedeume unha desas cousas máxicas que pasan ás veces. De camiño ao traballo fun cantando La boca, a versión de Joan Manuel Serrat do poema de Miguel Hernández.
O disco que Serrat lle dedicou ao poeta dos ventos do pobo, foi sempre algo principal para min. Quizais o coñecemento primeiro do poeta, foi polas cancións de Serrat, aínda que axiña tiven ocasión de ler un libro que sempre me fascinou, Dentro de luz, agasallo da que durante seis anos, e dende a adolescencia, foi a compañeira dos días, Carmen, libro editado en 1958 e que ela mercara en Madrid. O libro, que recolle textos dun Miguel con 20 e 21 anos, aínda pastor, empeza con este parágrafo tan fermoso: Estás en el corazón de la luz, el de mi huerto, con la brisa y las venas desveladas, como todo lo de ahora de abril. Como yo.
A Carmen, durante toda a vida, dediqueille moitos versos perdidos en poemas que non fan referencia explícita a ela e tamén incorporei un feixe de lembranzas e de momentos a novela e contos. Pero hai un poema, en Miño, na que ela é o centro:
APRENDER
a C.F.F.
Era auga ancorada,
enmudecida,
pero aprendemos a amar
no seu silencio escuro,
na súa fondura
de abrazo.
Aprendémonos, quero dicir,
naquela sombra.
Volvendo ao principio, hoxe pola mañá ía eu ao traballo cantando a Miguel Hernández a través da música de Serrat e coa xanela do coche aberta. Ao chegar á oficina, na pantalla do ordenador dunha compañeira, puiden ler que como consecuencia dos labores de catalogación dos fondos que son memoria del e que desenvolve a Fundación que leva seu nome e que agora marcha para Jaén, apareceran 300 cartas non coñecidas, escritas por Vicente Aleixandre.
Sempre lle quixen a Miguel Hernández, como sempre quixen a Aleixandre, dous corazóns cálidos, de afecto profundo, de honestidade e de amizade. Hai unha imaxe feliz e emotiva, anterior ao desastre que viría logo, na que Hernández bota por riba de Aleixandre, convalecente e sentado nunha hamaca no xardín da súa casa de Madrid, un saco de laranxas que lle trae da horta de Orihuela. Que lonxe estaban de imaxinar os dous, como axiña se torcerían os días!
Gústame o poema de Hernández (boca poblada de bocas, pájaro lleno de pájaros) e tamén a canción. Esta é unha versión antiga, de 1972, en Perú, os anos do exilio de Serrat, o tempo no que, quizais, nós liamos xuntos ese Dentro de luz, mentres aprendiamos a amar.
SULEIMAN E SALÚA
Hoxe, nada máis saír do prelo, recibín da man de Xan Arias o primeiro exemplar do álbum SULEIMAN Y SALÚA, publicado pola editorial Trifolium, con ilustracións do pintor sirio residente dende hai anos entre nós, Alí Alí.
Foi por este proxecto que nos coñecemos Alí Alí e eu. Andaba el na procura dun escritor que tecese unha historia cos fíos da súa memoria de infancia, dos seres míticos que habitaban a provincia de Al Hassake e o lago Khatounie, nese territorio de montañas cara o leste, moi próximo a Turquía e a Irak, onde el naceu.
Procurei eu darlle corpo a esas lembranzas ou saudades e contei unha historia que ordenaba o material caótico da súa memoria, construíndoa a partir de dous personaxes, unha nai e a súa filla, que viven en algún lugar de occidente, onde chove moito, nai que tamén tece unha historia coa súa memoria, que coincide coa de Alí Alí.
Os personaxes fantásticos forman parte todos dese universo máxico, así como a árbore dos desexos e as illas do lago Khatounie. Chamoume a atención a condena que deben padecer as sereas no seu contacto coa humanidade, tanto alá como na nosa cultura tradicional. En Galicia, a serea da nosa lenda ten un fillo, pero ata que non bota de si o que nela hai de peixe ou de animal, non pode alimentalo, mentres debe padecer o tormento de ver como seu home amaga con lanzar o cativo ao lume. Esta serea da historia de Alí Alí ten un fillo cun pescador, pero é Hamfis, unha especie e tigre ou leopardo branco, quen llo rouba e o leva a vivir cos homes.
O universo do libro lembra o mundo marabilloso das Mil e unha noites e, amais da serea, son varios os elementos comúns entre nós e esa cultura que nos é tan afastada e tan próxima: a árbore dos desexos, o traballo da pesca, a vía láctea ou o eremita da illa que lembra a San Ero ou a San Amaro.
Alí Alí traballou durante un ano e medio no obradoiro Mil pedras, coa pedra litográfica para conseguir as vinte e unha ilustracións a toda cor, que gravadas no papel miden 1,20 x 1,00. A historia foi escrita en galego e posteriormente traducida ao árabe e ao castelán. O tradutor ao árabe foi Yassin Swehat.
Cunha das copias dos gravados, Alí Alí compuxo un libro descomunal, encadernado por ese mestre da encadernación que é Carlos Rey. Ese libro artesanal recollía o texto nas tres linguas. Durante un tempo soñamos con ir co libro a Damasco e Alepo, non o grande de máis de trinta quilos, si con este que agora sae, falando das dúas culturas que conviven nel. Pero ese soño é hoxe cousa difícil, por non dicir imposible.
Agora Trifolium edita a versión castelán-árabe. Confío en que pronto poidamos ter na man a edición galego-árabe, a que naceu aquela tarde noite na que Alí Alí e máis eu conversamos durante horas, no seu estudio, bebendo té, aprendendo a nos coñecer, espallando lembranzas.
CADEAS, COMA A VIDA
O pasado venres, 13 de decembro, na biblioteca da AA VV Atochas-Monte Alto-A Torre, presentabamos a novela de Xabier López López, Cadeas, premio Xerais deste ano. Na mesa estabamos Fran Alonso, Xabier e máis eu.
Este é un resumo da miña intervención, por se alguén se anima a ler un libro tan complexo e esixente coma intenso:
Había tempo que non nos viamos Xabier e máis eu. Quizais dende o 2006. E non foi ata o pasado mes de xuño, na illa de San Simón, que nos volvemos atopar. Ese día levei unha alegría enorme cando a portavoz do xurado do premio Xerais fixo público o nome de Xabier, como gañador da edición deste ano, cun libro titulado Cadeas, este que hoxe presentamos. Busqueino logo, por entre tanta xente, cando considerei que xa o deixarían libre os fotógrafos e xornalistas. Atopámonos nun corredor e démonos unha aperta grande.
Son lector da súa obra dende hai unha morea de anos. Podo dicir que lin boa parte dos seus libros, non todos, seguro, pero case: Doutor Deus, O caderno, A estraña estrela, O mono no espello, A vida que nos mata, Trinta e dous dentes ou 1989. Teño pendente a edición castelán dun libro de relatos Los libros prestados, publicado en Bilbao, en marzo deste ano e que el me agasallou hai pouco.
Na biografía literaria de Xabier hai anos máxicos. Esa consideración podería ter o ano 2002, cando publica O mono no espello, premio Manuel Lueiro Rey e A estraña estrela (Aventuras, tránsitos e adversidades do singular viaxeiro Emilio Amarante). Esa consideración pode ter, tamén, este 2013, ano no que publica a versión castelán dos relatos que antes mencionei; 1989 publicado por Biblos, e este libro, premio Xerais do ano, que hoxe presentamos.
Non é a primeira novela de Xabier que presento. Xa antes, en Betanzos, no ano 2007, presentabamos A vida que nos mata, unha novela policial, no sentido que lle dá Borges a esta expresión, cando di que unha novela policial debe ser contida e ter unidade, e ter iso presente é importante hoxe, ao falar de Cadeas, xa que na súa aparente falta de unidade e contención, en comparación con aquela outra historia de investigación, protagonizada polo xornalista obeso e sentimental Sebastián Faraldo, podemos apreciar algúns dos trazos principais do Xabier López escritor: o dominio de diferentes rexistros, a capacidade de sorprender e de se rexenerar, a exploración de territorios diversos, a versatilidade.
Considérase que foi John Dos Pasos quen abriu o camiño ás novelas ou narracións de carácter fragmentario, compostas a xeito de mosaicos, xénero ou estilo ao que, na miña opinión, pertence esta Cadeas. Agora ben, pasaron arredor de 90 anos dende aquela Manhattan Transfer que inauguraba o estilo, polo que aquel que guste de afondar nel, debe, ao tempo, afastarse do modelo e, se pode, innovar. Isto fai Xabier López con Cadeas.
A Xabier sempre lle gustou xogar ao límite. Xa en Doutor Deus propoñía un mundo narrativo a piques de se desintegrar e en Trinta e dous dentes esixía do lector unha actitude cómplice levada ao extremo da verosimilitude, cun personaxe que retrocedía á infancia.
En Cadeas os nexos existen, pero non son evidentes. Agás a historia do escritor que vai cear á casa dos lectores e que supón, a través de 19 breves capítulos, a columna vertebral ou o encadeado do que saen o resto das liñas de fuga do libro, o resto de historias comunícanse a través de elementos sutís, case inmateriais, polo que o lector debe estar moi atento ou, o máis aconsellable, deixarse levar con inocencia polos vieiros propostos por Xabier.
O personaxe dese escritor que descobre na praia a unha muller que le un libro seu, é o nexo ou cadea máis longa e que articula o resto. Pero este escritor non é un personaxe que se faga querer. Fachendoso, obsesivo e egocéntrico, non resulta nin atractivo, nin simpático. Porén, algúns dos outros elos, con menos páxinas, están escritos para perdurar na memoria: a historia de Xan, soldado en Cuba; Manuel Antonio nun porto oceánico; Xaquín Caxigal, un músico festeiro. Non obstante, é el quen dá as pistas do que é este libro, falando cos lectores que o acollen no seu chalé unha noite de verán. El fálalles do novo proxecto no que traballa:
-
Ben -contestou-. Narrativa, por suposto.
-
Unha novela?
-
Un libro de relatos?
-
Nin unha cousa nin a outra
-
Se non é unha novela nin tampouco un libro de relatos…
-
Sen sabelo -replicou- case acabas de dicilo ti. Se non é unha novela nin tampouco un libro de relatos… Cabe aínda outra posibilidade, non si? Que sexa unha novela e un libro de relatos.
Novela ou modelo evolutivo dos cambios sutís, cheo de vida, de recendo fortes, de luz e de amor, pero tamén de morte e de violencia. Salvado o escritor, os restantes heroes son un corpo heteroxéneo de personaxes e nese sentido hai na novela algo de vocación totalizadora, a proposta dun horizonte de seres humanos que viven canda nós, universo de personaxes complexo, algúns identificables e que podemos representar no noso maxín, outros formando parte dun corpo social amplo e máis difuso, polo tanto.
Para completar o mosaico ou o collage, son tamén diferentes os xenéros que Xabier emprega para artellar o discurso, alternado a primeira e terceira persoas, incorporando narración epistolar, historia dentro da historia, crónica, entrevista, informe…
Historias que perviven en nós logo da lectura porque nos conmoven velaí: a dese misterioso hospital no que se vai a luz en noite de tormenta; a paixón de Manuel Antonio por Alecto; a de Xan por Dolores; a necesidade de amar de Xaquín Caxigal; a esmorga dos tres amigos nos Caneiros…
Algúns dos elos que vinculan os relatos son sutís, algúns físicos e corpóreos e outros inmateriais. Entre os primeiros, velaí a emasculación dos soldados británicos; as orellas; Rianxo; o lúpulo e a cervexa; Conrad; Abd-el-Krim; a cabaleiría dos Estados Unidos; a morte de Xosé Luís Castro Veiga, o Piloto; a sombra do nacismo. Pero tamén eses outros fíos invisibles: recendos; agarimos; calor; luz. Nestes eu atopo un estado de ánimo, un pulo, unha proposta emocional, a representación da rede de afectos que nos axuda a seguir en tempos complexos, que nos afirma na necesidade de procurar a felicidade.
Cadeas é unha novela para ler devagar, para disfrutar con cada unha das historias que Xabier propón, sabendo que podemos facer delas o uso que mellor nos cadre, vinculándoas ou sentíndoas na súa singularidade, sen obsesións, exercendo a autonomía e a liberdade do lector.
CARNOTA: MUSEO ARQUEOLÓXICO
Semella que o soño de construír un museo arqueolóxico ao aire libre, vai adiante en Carnota. É este soño e proxecto do actual alcalde, Ramón Noceda, dende que accedeu á alcaldía nesta segunda etapa, que xa antes fora alcalde, nun tempo do que eu, que levo alí máis de vinte anos, non gardo memoria.
O proxecto, fermoso, pretende vincular os petróglifos da Laxe da escrita, Laxe da Fornalla, Filladuiro e As Laxiñas, incorporando o castro de Mallou (no que se traballou este verán) e A torre dos Mouros, a fortaleza probablemente sueva. En entradas anteriores xa se ofreceron imaxes de case todo este patrimonio. Nesta que segue pódese ver unha parte do petróglifo das Laxiñas, nunca antes publciada aquí. Nela obsérvase, perfectamente a espada, un dos elementos máis singulares que amosa.
Petróglifo das Laxiñas
Hai unha semana, Daniel e máis eu, en día fermoso de frío e de sol, puidemos facer o percorrido completo. Foron seis horas e media camiñando, gozando desas paisaxes extraordinarias que, por coñecidas, non deixan de nos sorprender e emocionar.
O proxecto semella aínda sen rematar. Compre, iso si, poñer máis celo ca antes no coidado dos petróglifos, xa que agora están sinalizados e son accesibles. Conviña rodealos dalgún elemento que convide a admiralos, fotografalos, querelos, pero non camiñar por riba deles, nin percorrer as liñas con xiz ou tella.
O día anterior, tamén os dous e só por entrar en materia, achegámonos a Louro por visitar esa marabilla do petróglifo da Laxe das Rodas. Probablemente eran os mesmos habitantes destes montes, quen facían os gravados que hoxe son de Muros e os de Carnota. Así que, convén observalos, aprendelos, interiorizalos e amalos, sabendo que forman parte do mesmo latexo humano e do mesmo momento histórico que, daquela, non existía Muros, nin a palabra concello, nin barreiras administrativas.
Laxe das Rodas
A noite branca 