Soubemos onte que un equipo de arqueólogos británicos escavou Treblinka. Dirixido por Caroline Sturdy Colls, os investigadores atoparon elementos singulares, como as estrelas de David debuxadas nas lousas coas que se lles facía crer ás vítimas que estaban nun baño ritual xudeu e, tamén, os alicerces do que foron as cámaras de gas, dúas, unha con capacidade para 600 persoas e outra para 5000, aínda que testemuñas hai, ou houbo, que falaban de doce cámaras. Puideron, tamén, debuxar un plano completo do campo que funcionou entre os anos 1942 e 1943 e que os nazis tentaron ocultar, transformándoo en granxa antes da chegada das tropas soviéticas. Os cálculos de Vasili Grossman, feitos cando chegou ao campo co exército soviético e falou coas testemuñas civís da aldea e do ferrocarril, situaban en máis dun millón o número de mortos. Hoxe considérase como cifra máis axustada a de 900.000, todos xudeus e ciganos, a un ritmo aproximado de 3000 diarios.
Treblinka non foi un campo de concentración, senón de exterminio, unha factoría pensada para a morte, o que lle dá un valor moral diferente a calquera outro dos lugares relacionados co holocausto. Cando fixemos a viaxe en autocaravana, seguindo o percorrido da División Azul, estivemos alí. O lugar sobrecolle, quizais porque sabes o que vas ver, aínda que nada lembra o que foi. Nese sentido deixo abaixo o artigo que escribimos aquel día e que publicamos no blog “De Galicia a Novgorod”.
Podo entender o interese de quen elabora as teses negacionistas, pero non a quen as cre e lles dá pábulo. Lin o libro da xornalista Gitta Sereny Dende aquela escuridade, no que narra a serie de entrevistas que mantivo co director de Treblinka, Franz Stangl. A primeira tivo lugar o 2 de abril de 1971, é dicir que onte cumpríronse os 43 anos daquel feito. A última foi o 27 de xuño e rematou dezanove horas antes de que Stangl morrera na súa cela, vítima dun ataque ao corazón. A vida de Sereny, dende o final da II Guerra Mundial, estivo dedicada a tentar desentrañar a fría escuridade que levou a tantos militantes do partido nazi, tamén a nenos, a perpetrar o holocausto e actuar coa morte de seres humanos con eficacia industrial. Gitta Sereny mantivo unha dura disputa con David Irving, figura principal do negacionismo, con preitos e xuízos que deron con Irving na cadea.
Gitta Sereny. Foto Cámara Press
Entrevistou a canto líder nazi puido, mantendo con eles longas conversas nas que xogaba ao límite da súa propia integridade psíquica e intelectual. Dise que Franz Stangl non foi quen de resistir os argumentos de Gitta e o xeito de entrevistalo e que iso foi o que lle causou a morte horas despois de que ela abandonase a cela dos encontros, aquel 27 de xuño. Pero Gitta non só entrevistou, tamén investigou e no libro Dende aquela escuridade desvela a trama da igrexa católica para salvar aos líderes nazis, entre eles ao propio Franz, quen nunha das entrevistas desvela como saíu de Alemaña e de Europa, amparándose nesa rede internacional alimentada dende Roma. Gitta Sereny faleceu o 14 de xuño de 2012, con 83 anos.
A metodoloxía e a tecnoloxía empregadas polo equipo de arqueólogos británicos, é semellante ao empregado aquí polo equipos de forenses e arqueólogos, para investigar as fosas da Guerra Civil.
—————-DE GALICIA A NOVGOROD (LA VOZ DE GALICIA) 14/04/2011—————
Fomos a Treblinka. Ningún letreiro na estrada ata chegar a 1,5 quilómetros. O primeiro que atopamos é o do pobo, do campo só ese que fotografou Maribel. É como se ninguén quixese lembrar ese lugar do espanto. A impresión que causa sobrecolle, pero non manca. Eu temía unha representación realista, con barracón, maletas, a cámara de gas, o forno, pero non. Espazos enormes cubertos de herba, bosque e milleiros de paxaros que cantan na mañá e que afirman a dimensión do silencio. A enorme instalación artística vai dando conta dos lugares máis singulares do campo. Todo é lembranza, todo é respecto, todo feito con amor e con sensibilidade extrema. O máis impresionante, amais dos amilladoiros, é a fosa. Cando eu lía cousas deste campo, Grossman, por exemplo, imaxinaba fosas dun tamaño razoable, pero o que vimos supera todo o imaxinable. Cincocentos metros de longo por cento cincuenta de ancho e quince ou vinte de fondo, calculo eu. O memorial, coa torre de pedra no centro e milleiros de menhires arredor, moitos con flores e candeas, representan a chegada das vítimas no tren. O pequeno museo informa do momento histórico que deu lugar a esta sen razón e ofrece unha maqueta que explica as instalacións. Non hai nada que mercar, non se comercia coa memoria.
Regresamos ás estradas polacas. Hoxe fixemos poucos quilómetros, pero foi moita a fatiga. En facer 100 quilómetros logo de Varsovia, tardamos máis de dúas horas. O dos camións segue impresionando, por veces, cando estamos parados, conto máis de cen seguidos en dirección contraria. Supoño que a nosa fileira será semellante.
A neve deixou paso ás inundacións. Ríos que saen da canle e ocupan lameiros, parques infantís, merendeiros de verán, que penetran nos bosques. Campos cultivados que xa non poden beber máis e cegoñas, avefrías e milleiros de parrulos.
Mañá quixeramos deixar Polonia e entrar en Alemaña. Estamos a 300 quilómetros da fronteira, pero visto o visto…
A noite branca 