A GUERRA DE SIRIA NO ESTUDIO DE ALI ALI

Xan Arias e máis eu, estivemos onte no estudio de Ali Ali. Compartimos a tarde con el e co equipo de produción do programa da TVG: Como galegos. O equipo pasa un día enteiro cunha persoa procedente doutro país, que vive connosco. Visitan a casa, comparten fogar e xantar, traballo, conversa con amigos. Xan, como editor de Trifolium, e eu como escritor, contabamos a nosa relación con Ali Ali e como levamos adiante o proxecto do libro Suleiman y Salúa. Ali Ali tamén pintou para eles.

Hoxe está traballando un cadro de formato grande, 2 x 2 m. que ten como referencia a guerra en Siria. Nel pintou, ao tempo que falaba. A min impresionoume o cadro, aínda a medias. Todo o conflito sostido pola cabeza dunha muller, que no universo de Ali Ali é sinónimo de inocencia. Todo resumido nese caos de tanques, vehículos bomba, drons e avións, fusilamentos e barbarie que escurece a tea como a nube dun chuvasco pesado e daniño. Pedinlle permiso para compartilo aquí e aquí o deixo. A dereita podedes ver a súa man, traballando co pincel a figura dun neno que foxe.

Ali guerra 2

 

Advertisement

NA REAL ACADEMIA GALEGA DE BELAS ARTES

Onte o editor Xan Arias (Editorial Trifolium), o pintor Ali Ali e eu, fomos convocados a participar dunha emoción, na Real Academia Galega de Belas Artes.

As 20,00 abríanse as portas e axiña se pechaban, deixando fóra, por aforo completo, a un público tan numeroso como o que entrou. O acontecemento era unha iniciativa musical, programada pola academia, a beneficio de Cáritas. Coa coordinación de Berthold Hamburguer e a interpretación dos músicos: Jenni Rahunen de Finlandia, canto e acordeón; Deborah Hamburger, violinista procedente da India e o alemán e violinista tamén, Ludwig Durichen, axuda de concertino da Orquestra Sinfónica de Galicia, o protagonista real era Ali Ali, xa que as fotografías da súa obra acompañaban como pano de fondo as interpretacións musicais. Os músicos forman o coxunto Artemis Ensemble.

Concierto Academia Bellas Artes

Como primeira parte do programa, a Sonata para dous violíns nº 5 en mi menor, de Jean-Marie Leclair. Na segunda, entre breves pezas musicais de Bartók e cancións de música tradicional finlandesa, líase o conto Suleimán e Salúa. Como presentador e lector actuaba Julián Carrillo Sanz.

Digo que foi unha emoción porque iso foi o que sentimos. Diálogo entre artes: música, plástica, literatura. Para min o momento principal chegou cando Jenni Rahunen interpretou unha canción da música tradicional do seu país, integrando nela un anaco do texto do conto, ese no que a nai lle conta á filla que en Siria durmindo na terraza as noites de calor, os nenos aprendían os nomes dos astros. Moito lles agradecín a todos, ao final, este agasallo, con bicos e abrazos. A Jenni dinlle as grazas e comenteille o importante que era cantar coa alegría con que ela o fai.

Tamén foi unha emoción enterarme, polo arquitecto Xosé Manuel Casabella, que esta fin de semana ingresa na Academia o escultor e amigo Ignacio Vasallo.

 

DESPRAZADOS

Crisis Siria 1Sometidos a conflitos étnicos, relixiosos e territoriais; coa vida supeditada a intereses económicos alleos, os desprazados foxen do labirinto de morte de Medio Oriente procurando refuxio. Os que vemos estes días desembarcando en Grecia, cruzando Macedonia e Serbia, retidos en Hungría, chegando a Austria e Alemaña, non son todos os que poderían ser ou os que aínda serán. Digamos que son todos os que están, pero non están todos os que son. Sei de familias que non poden escapar das localidades nas que viven, ocupadas polo estado islámico, coas vías de comunicación bombardeadas polos drons de occidente, que non discriminan, só matan. Son persoas procedentes de Paquistán, Afganistán, Irak e Siria. Pero tamén podían vir de Gaza e Cisjordania ou de Libia.

Aquí, neste blog, sabiamos do que sucedía porque vivimos o éxodo da familia de Ahmad al Hammoud, o pintor amigo de Ali Ali. Dicía cando fixemos a poxa das súas obras, para enviarlle cartos ao campo de refuxiados en Turquía, que non podíamos personalizar a traxedia nunha soa familia, pero que, ao tempo, non podíamos rexeitar aquela oportunidade que tiñamos de axudar, poñendo rostro á traxedia. Poñer rostro, iso aconteceu agora coa morte de Aylan na praia turca, pequena creba abandonada.

Escoito a radio, leo os xornais, vexo a televisión. Entrevistan a persoas desprazadas,  moitas mulleres que falan en inglés, máis ou menos coma min, algúns homes. Todos repiten o mesmo: en canto remate a guerra quixeramos regresar. Ali Ali estes días, entrevistado por numerosos medios de comunicación, definía a situación no seu país como de terror. El sempre di que ninguén deixa a casa e parte da familia se non é por unha razón poderosa. Diso, nós, si sabemos.

Crisis Siria 2

Regresar. Que lonxe está aínda ese momento. Porén, acaso invocando esa palabra, REGRESO, acurtamos a espera. Quizais repetíndoa somos quen de acoutar os intereses que provocan a guerra e o exilio.

Na películo Espartaco de Stanley Kubrick, o personaxe de Antoninus, interpretado por Tony Curtis, recita un poema que fala do regreso. Na versión da  película que vin tantas veces sendo novo, non aparece esa escena na que Kubrick detén a historia da epopea dos escravos, introducindo un relanzo poético na acción. A ditadura prohibiuna. O momento é intenso dende o punto de vista emocional, e supoño que os censores tiveron medo a que se interpretase como un canto do exilio e a que a xente saíse dos cines recitando o poema (por certo, tamén na película había traficantes, eran os fenicios, que cobraban dos escravos libres o prezo do seu traslado ao leste, para logo deixalos en terra, a mercé dos romanos). Na versión completa da cinta que se pode ver hoxe, Antoninus recita os seus versos. Eu souben de escena e de poema por César Antonio Molina, quen recolle texto e contexto no libro Vivir sin ser visto, publicado no ano 2000. Isto é o que recita Antoninus, as mesmas palabras que, seguramente, traen prendidas nun lugar do corazón os desprazados destes días:

Cando o sol abrasador alumea o ceo de occidente
Cando o vento morre nas montañas
Cando o canto da laverca apenas se escoita
Cando as cigarras deixan de cantar nos campos
E a escuma do mar dorme coma unha doncela en repouso
E o solpor doura a contorna da terra errante
Eu regreso ao fogar
A través das sombras azuis e dos bosques vermellos
Eu regreso ao fogar
Volvo á terra que me viu nacer
Coa nai que me levou no ventre
E o pai que me educou
Hai moito tempo, moito tempo, moito tempo
Agora estou só e perdido nun mundo errante e afastado
Pero cando o sol abrasador empeza a se ocultar
Cando o vento morre e a escuma do mar dorme
E o solpor doura xa os campos
Eu retorno ao fogar
Cando o sol alumea o ceo de occidente.

CON AHMAD AL HAMMOUD

Ahmad 1Onte celebramos a poxa pola obra do pintor sirio Ahmad al Hammoud. Eu tardei en durmir pola emoción do que vivimos. O local das Portas Ártabras estaba practicamente cheo. Arturo, Felipe Senén e Xes Senén acolléronnos co agarimo se sempre, poñendo a nosa disposición local e tecnoloxía. Noa Morales falou de maneira breve, clara e concisa, da orixe da situación siria e o enquistamento actual do conflito; Ali Ali emocionounos a todos ao falar do seu amigo Ahmad e, sobre todo, cando lembrou a súa familia que está alá, pero tamén cando se referiu a Amal, a súa filla que tivo a sorte de  nacer aquí e que nese momento corría pola sala. Camilo Franco conduciu a poxa con habilidade e simpatía, deixando claro dende o principio que o asunto do que tratabamos era de cartos. As amigas e amigos que acudiron poxaron polas sete obras que se ofreceron, cinco debuxos e dous óleos. Vendeuse todo.

Sei que é moita a xente que padece a mesma situación que Ahmad e aAhmad 2 súa familia e o meu desexo e o das persoas que estabamos onte nas Portas Ártabras, sería axudar a todos. Pero nesta ocasión a chamada tiña rostro, o amigo do noso amigo Ali Ali. Eu lembraba, durante os días previos, que por accións individuais sairon dos campos franceses moitos republicanos españois, entre eles os embarcados por Neruda no Winnipeg, ou Rafal Dieste. Non sei se Ahmad al Hammoud poderá saír do campo de Harran co que onte conseguimos, pero si mellorará a súa situación e a dos seus.

Ahmad 3O fotógrafo Gustavo García Roig envioume pola noite esta reportaxe fotográfica, que deixo aquí como constancia do que vivimos, expresión de xenerosa solidariedade.

Ahmad 4Grazas a todas e a todos por asistir e por participar.

Ahmad al Hammoud

No campamento de Harran, na provincia turca de Sanliurfa, viven máis de douscentos mil refuxiados sirios que conseguiron fuxir da guerra.

Ahmad al HammoudEntre eles, o pintor Ahmad al Hammoud, íntimo amigo e compañeiro do artista Ali Ali, residente na Coruña dende hai anos. Ahmad, en compañía dos seus pais, xa maiores, das súas cuñadas, viúvas dos seus dous irmáns, e de 14 sobriños, sobreviven no campamento en condicións de absoluta precariedade.

Ahmad conseguiu levar canda si algunhas das súas obras. Ese é o seuPoxa imaxe 1 único patrimonio. Con Ali Ali, un grupo de amigas e amigos, consideramos a posibilidade de organizar unha poxa que nos permita recadar unha cantidade que o axude a paliar a actual situación e, se é posible, abandonar, xunto cos seus, o campo e atopar un novo lugar onde vivir e pintar.

Non se trata de realizar unha colecta, senón de permitir que un pintor poida, coa dignidade do seu traballo, acadar medios para sobrevivir, el e os seus, ás circunstancias da guerra.

Ahmad al Hammoud, natural da cidade de Dayr az Zawr, situada na ribeira do Éufrates, é artista de prestixio, con proxección internacional, no ámbito dos países árabes.

Non sabemos que dará de si esta iniciativa. De non acadar o obxectivo, buscarémoslle as beiras, por ver de axudar a Ahmad.

Esta é a convocatoria. Se podedes e o considerades, dádelle difusión. O deseño e maquetación da tarxeta foi obra de Inma Doval.

Tarxeta Ahmad al HammoudSIRIA: ARTE E GUERRA

AS AMIGAS E AMIGOS DO ARTISTA SIRIO AHMAD AL HAMMOUD CONVOCAN ACTO INFORMATIVO SOBRE A SITUACIÓN EN SIRIA E A POXA DAS SÚAS OBRAS.

Poxa 2PARTICIPARÁN: Noa Morales, licenciada en Ciencias Políticas e da Aministración, especializada en estudos árabes e islámicos contemporáneos, quen analizará a situación de conflito que vive Siria e o resto do Medio Oriente, con ela, o artista sirio residente na Coruña Ali Ali.

Presentará o acto o escritor Francisco X. Fernández Naval , e conducirá a poxa o tamén escritor Camilo Franco

Día 9 de xuño, martes, ás 20,15 horas.

Lugar: As Portas Ártabras, sede da Asociación de Amigos dos Museos de Galicia. Rúa Sinagoga, 22. A Coruña.

ALI ALI E AS MULLERES LIBRES

Había moito que non vía a Ali Ali. Mudou de casa para a zona da Gaiteira e ten que coidar da súa filla Amal, conciliando co horario laboral de Pina. Mantén o estudio preto da nosa casa, pero pinta a deshoras. Vímonos o pasado venres, logo dunha mesa redonda sobre gravado e estampa organizado pola galería Monty, e na que participaba el.

Da galería saímos xuntos el, Maribel, Inma Doval e eu. Entramos nun dos bares clásicos do Monte Alto, El Huevito, na rúa San Xoán. Falamos moito compartindo mesa. El amosounos o seu último cadro, este que se ve a continuación, con meixengra na man dereita da muller. A min a súa pintura paréceme marabillosa, esa explosión de cor, a construción de arquitecturas e de mundos máxicos e somnámbulos, a expresión das mulleres, os animais. Hai algo que vén dende o eco das Mil e unha noites, tradición cultural que se nutre de moitos pobos e de moitos séculos. Pero tamén percibo algo moi moderno, sobre todo nun pintor que provén do mundo árabe coma el, porque sempre propón unha muller libre e dona de si.

Ali Ali último

Pero o que realmente me impresionou da noite, foi escoitarlle falar da situación que vive a súa familia na aldea onde el naceu. A aldea e a provincia están hoxe dentro do territorio que pertence ao estado islámico. Cada día sofren os bombardeos de avións norteamericanos, supoñemos que non tripulados. As bombas caen, sen discriminar demasiado, sobre os lugares nos que previsiblemente acampan e se organizan as milicias do novo estado creado sobre parte dos territorios de Siria e Iraq, pero que pode ser a leira dunha familia de calquera das aldeas. O irmán de Ali Ali quixo escapar coa súa familia, pero non chegaron a ningures e regresaron, tentando procurar amparo das bombas occidentais.

Conta Ali Ali que o outro día, a súa cuñada saíu da casa para ir a da sogra que queda á beira. Foi coa cara sen cubrir, tal e como viviu sempre. Por iso o seu home foi condenado a cincuenta vergallazos e dous días de prisión.

O cuñado de Ali Ali foi sorprendido fumando na rúa. Detido, recibiu oitenta zorregadas e pasou na cadea tres días.

Ali Ali móvese con dificultade pola complexa xeografía da política internacional. O seu país hoxe é un taboleiro de intereses contraditorios. Está, por unha banda, o que resta do exército de liberación, primeiro alimentado por occidente e agora abandonado e case aniquilado. O réxime de Bashar el Asad, logo dunhas eleccións imposibles, reivindica a súa legalidade pola forza; foi el quen armou en principio ao exército do Estado Islámico que agora combate. Este novo modelo de estado ocupa territorios ricos en pozos de petróleo e impón a súa lei: cruxificións, decapitacións, flaxelacións. E está, logo, o exército da xente que loita para si, organizado en milicias entre as que destacan esas que agrupa ás mulleres kurdas, con tanto protagonismo na liberación da cidade de Kobani.

Ali Ali cre na súa cultura de orixe, valora a liberdade, renega das intervencións de occidente en cada país do medio oriente, lamenta a realidade do novo estado islámico, alimentado polo réxime sirio e agora inimigo común. Nada é doado nesa tolemia. Escoitándoo falar pensaba en min. Que faría de me ver nunha situación como a súa? Como a de Ali Ali, digo, xa non como a do seu irmán ou o seu cuñado. Paréceme imposible manter o equilibrio e a lucidez nesta situación. Admiro entón, moito máis, as mulleres dos seus cadros, tan libres, tan vitais, tan namoradas da vida. Penso que así serán os milleiros de mulleres que decidiron loitar para si, nas brigadas de protección da xente, e lamento que tanto esforzo, tanta enerxía, tanto corazón, teñan que ser sacrificados na guerra e non disfrutados na paz. Ali Ali está con elas e, cada día, el pinta para esa paz das mulleres libres.

FEIRA DO LIBRO DA CORUÑA

Cita anual na Feira do libro da Coruña. Milleiros de persoas pasean por diante das casetas, convocadas pola extraordinaria oferta que ofrecen os Cantóns e os Xardíns de Méndez Núñez. Nun ámbito tan reducido conviven durante dez días: Feira de Artesanía, Salón do Cómic, Feira do Libro e os locais das casas rexionais. No quiosco Alfonso e no Palexco pódense visitar as magníficas exposicións dos mellores debuxantes de banda deseñada. Á carpa dos libros, cada serán, achéganse escritores a presentar as súas novidades.

Ali Ali e Xan Arias de editorial Trifolium

Ali Ali e Xan Arias de editorial Trifolium

Onte estiven toda a tarde na Feira do Libro. A convocatoria era iniciativa da Asociación de Editores Coruñeses, que reúne a sete editoriais que acordaron asociarse nun tempo difícil no que compartir axuda. Na feira ocupan dúas casetas, cada unha coa súa oferta e cos seus clientes e a verdade é que a unión das sete é garantía dun público variado que se achega con curiosidade aos libros daquelas que non coceñe.

Na caseta estabamos Ali Ali e eu ás seis da tarde. Os primeiros 45 minutos sucederon sen incidencias, coa sensación de que non iamos asinar nada. Os comentarios, os de sempre, que a feira ía frouxa. Achegábanse as sete cando veu polo stand unha mociña de Navarra, de vacacións entre nós cunha amiga e un amigo que a acompañaban. Era a cuarta vez que pasaba por diante da caseta e non podía deixar de pararse a contemplar Suleiman y Salúa, algo caro para a súa economía de aí as dúbidas. Pero onte, véspera do final da vacación, decidírase. Izaskul é o seu nome que escribimos Ali Ali e eu, el en árabe. Foi tan feliz coas longas dedicatorias dos dous e nós quedamos tan contentos, que a confluencia de tanta enerxía positiva cambiou o aire. A partir dese momento, eu asinei: 5 Suleiman y Salúa máis, 5 As Crebas, 1 Miño e 1 Días de cera.

Vin moitos amigos e compartín o tempo con Daniel, vendo como traballa para ese proxecto fermoso que é http://www.vivirnacoruna.es

Logo asistín á presentación dunha singularidade, A dama da noite, novela sobre os últimos días de Rosalía de Castro, escrita por Xavier Seoane e publicada por Laiovento. Participaban no acto Pancho Pillado pola editorial, Anxo Angueira como presidente da Fundación Rosalía e Xavier como autor.

Esta é a crónica:

Rosalía de Castro viviu na Coruña entre os anos 1871 e 1878, na praza da Fariña, hoxe praza de Azcárraga. Unha placa na fachada dunha das casas, lembra ese feito. A Coruña é pois un dos espazos importantes na vida da escritora, tal e como recolle Xavier Seoane no seu libro A dama da noite e como salientou onte Anxo Angueira.

A dama da noiteA dama da noite é, a xuízo de Francisco Pillado, un libro histórico, que prestixa a calquera editorial, tanto polo libro en si, -unha desas lecturas que dá mágoa rematar-como polo feito asumir o reto de enfrontar nun texto narrativo, os últimos días da escritora. Poema en prosa sinfónica, afirmou refiríndose con admiración ao texto escrito por Xavier Seoane.

Como reto extraordinario cualificou Anxo Angueira a proposta de Seoane, xa que novelar parte da vida de Rosalía require valor, por ser un personaxe de tanta envergadura que mete medo, afirmou, engadindo que ninguén ata agora se atrevera a facer algo semellante ao abordado por Xavier. Na súa opinión, o libro incide nese remuíño que vivimos nos últimos anos e que pretende situar á fundadora da moderna literatura galega, na perspectiva do noso tempo, fuxindo do estereotipo morriñento que dela se tivo ata hai pouco. Angueira considera a Rosalía fonte e océano: fonte por ser a matriz do que somos; océano porque nela está o horizonte cara o que camiñamos. Debullou os núcleos nos que se centra a novela, compartidos por todos os que se achegan ao mundo rosaliano hoxe: a paternidade ausente; a penuria económica familiar; a Rosalía feminista; o perfil intelectual, político e social que nos ofrece a perspectiva dunha muller revolucionaria que xa dende a mocidade reclamaba igualdade, independencia e liberdade, rematando por centrar os lugares esenciais na vida da escritora, que son tamén os que Xavier recolle na novela: Ortoño, Padrón, Santiago de Compostela, Madrid, A Coruña, Lestrove e a Casa da Matanza, hoxe lugar de referencia rosaliana, lugares que nos falan dunha muller de múltiples lecturas, relacionada ca vangarda cultural galega e española, de pensamento demócrata e liberal, coñecedora dos movementos sociais e literarios europeos.

Libro difícil, dixo Xavier Seoane desta súa última obra, por ser Rosalía unha figura grandiosa e enigmática, cunha vida na que as grandes preguntas seguen sen responder. Confesou que sempre se plantexou escribir unha obra de ficción, polo que iso supoñía de liberdade, aínda que nalgún intre considerou que pola cantidade de material reunido e das lecturas acumuladas, estaba en condicións de escribir un ensaio biográfico. Xavier rematou a súa intervención asegurando que poñía este libro en mans dos lectores, con humildade, aceptando a súa consideración.

Mañá ás 20,00 h. toca presentación de “As crebas, outro xeito de andar ao mar”, que fixen con Maribel Longueira e que publicou Baía Edicións. Será ás oito e sentarán comigo Belén López, pola editorial e Manuel Rodríguez, xornalista de La Voz de Galicia e crebeiro coma min.

 

ADONIS EN POETAS DI(N)VERSOS

Foi onte, pasadas as oito e media do serán, da man de Yolanda Castaño, con Manuel Álvarez Torneiro e con Adonis. Sabiamos do poeta sirio que viviu en Beirut e que hoxe reside en Francia. Leramos versos seus, celebráramos que a editorial Linteo de Ourense, acordase publicar o libro Singulares, na súa extraordinaria colección de poesía.

O recital foi unha festa, primeiro Torneiro, debullando versos de catro dos seus libros, entre eles os dous últimos, o premiado Os ángulos da brasa, que lle valeu o premio Nacional de poesía e o presentado hai catro días Onde nunca é mañá.

Logo Adonis con Yolanda, nun xogo de complicidades. Non sabemos se recitou, se declamou, se interpretou, se cantou. Escoitar os poemas na súa lingua, a diferencia de son do aire nos pulmóns, no esófago, na gorxa, na boca, o ritmo case canción, a forza e a dozura, a delicadeza e o espasmo, o verso coma vento, foi un agasallo que non esquecerei. O traballo de Yolanda como tradutora e como recitadora dos versos de Ali Ahmad Said, extraordinario.

Ali Ali, Xan Arias e eu tivemos ocasión de agasallarlle un exemplar de Suleiman y Salúa, publicado por Trifolium, a editorial de Xan, que inclúe edición en árabe. Grande foi a súa sorpresa ao descubrir que había entre o público un sirio coma el, non podendo ocultar a súa alegría. Falaron entre eles, pero non teño nin idea de que se dixeron.

Adonis con Eva Veiga

Adonis con Eva Veiga

Deixo aquí estes versos. O primeiro poema, “Rapsoda” é tradución de Yolanda. Os outros son cousa miña, traducidos, iso si, dende unha versión en castelán. O primeiro poema que eu coñecín del foi a “Homenaxe ao vento e ás árbores” ao que pertence o fragmento que vai en segundo lugar. O terceiro titúlase “Na sombra das cousas”:

Xáctase o bosque inexpugnable
dos lobos que devastan o cerco que o protexe.
Por que entolece o ceo, cando a pedra se alza
e guinda unha rosa baixo a súa fiestra?
Saíde, lobos da tolemia, e dicide: Sexa a paz.
Benestar que fai rodar a súa herdanza
pola senda de Xerusalén ou A Meca,
ovella que non ten máis patrimonio
ca un año perdido.
Humanidade que camiña cara o seu Señor
cun pé na terra e outro
no ceo. Fato de roxelos.
A esfera de Deus escribe a súa historia con tinta
que non é senón sangue.
Por que non abandona a terra a súa quimera?

 

O vento pousa a man dereita
no ombreiro da rosa
e mete a esquerda no peto:
vento ladrón do recendo.

 

Eu prefiro quedarme na penumbra;
quedarme no secreto das cousas.
Gústame introducirme nas criaturas.
Errar como unha idea.
Estraño como a arte.
Anónimo,
incerto,
e esquecido,
nacendo novamente
en cada día.

LUGO, CALOR E FRÍO, AO MESMO TEMPO

O venres fun a Lugo con Ali Ali e Xan Arias. Tratábase de presentar na libraría A Biblos o libro Suleiman y Salúa, publicado en árabe e castelán pola editorial Trifolium. Ïamos con esa tensión que nos acompaña sempre que participamos nun acto nunha cidade ou nun espazo que non son os nosos. Certo temor a estar sós, xa se sabe: non saíu nada no xornal, é moi  mal día que chove e que vai frío… Pero a xente da Biblos traballara ben e a nosa sorpresa foi grande cando empezou a chegar xente, nenos, sobre todo, que axiña sentaron no chan agardando por nós.

Pasámolo moi ben con eles, pero sobre todo emocionounos a presenza de varias familias da comunidade árabe, nais e nenos, sobre todo, e gustoume ver como as nais, mentres liamos o conto, pedíanlle aos fillos que atendesen a Ali Ali, que era quen lles lía en árabe. Todos as rapazas e rapaces, en especial as rapazas, participaron no xogo que lles propuxen, accedendo ao sorteo de varios debuxos de Ali Ali.

Cando rematamos puidemos falar con Mohamed Bouhamid, marroquí, profesor de árabe en Lugo. Demos un paseo pola cidade e tomamos un café, mentres charlabamos de lingua, de literatura, de xeografías e proxectabamos unha visita de Alí Alí e miña, para conversar cos seus alumnos, adultos todos.

Cando regresamos ía frío na noite húmida de Lugo, pero nós volviamos coa calor de coñecer e compartir.