Hoxe é 14 de abril, para min unha das datas máis significativas do ano. Atendendo ao máis íntimo e persoal, direi que hoxe é o aniversario do meu fillo e, tamén, o cabodano de meu pai. Dende o punto de vista colectivo, do que comparto con tantos amigos, hoxe é a celebración da Segunda República.
Sei que os escasos cinco anos e tres meses que mediaron entre a súa proclamación e o golpe de estado, foi un tempo convulso, no que moitos dedicaron os seus esforzos a poñer paus na roda dun soño. Uns porque vían perigar os seus privilexios de clase, a hexemonía ideolóxica, económica e social e outros porque ansiaban ese proceso revolucionario que España nunca foi quen de vivir e que tan terapéutico resultou para algunhas das colectividades da nosa contorna. Esa dinámica causou sufrimento e sangue.
Pero sei, tamén, que aqueles sesenta e catro meses foron, sen dúbida, o período máis ilusionante da historia de España, lugar ingrato, áspero e difícil de vivir, aínda hoxe. Por iso, polo que supuxo de avance nas conquistas sociais; polos estatutos de autonomía; pola incorporación da muller á vida pública; pola educación; pola explosión creativa e cultural daqueles anos; polo avance da ciencia, pola sociedade laica, por tantas cousas, soño cun vento que leve canda si todo andazo e o marasmo que vivimos, todos os rostros da mentira, a resignación e a desesperanza, un vento que nos axude a construír unha realidade distinta, máis limpa, máis aberta, máis cívica e máis xusta. Iso significa este día para min, que sei que ese vento somos nós.
O sábado pola tarde achegueime a Sandiás, lugar no que vive Camilo de Dios, un dos últimos guerrilleiros antifranquistas galegos. A súa casa queda moi preto desa torre medieval que, xunto con outras, vixiaba a Limia. Ía falar con el das súas memorias. Considero que o que el conta é algo imprescindible que alguén debería recoller. Fun a súa casa por me ofrecer. Comentoume que xa outros se ofreceran antes, pero que rexeitara a axuda, xa que ese traballo era cousa que lle correspondía a el e que niso estaba. Alegreime de saber que a súa memoria flúe e queda fixada no papel, da súa man, na súa letra limpa, elegante e fermosa.
Contaba velo onte pola mañá no acto de homenaxe aos republicanos fusilados e enterrados na fosa común do cemiterio de San Francisco, pero non veu. O sábado pola mañá caera e supoño que non se atopou ben. Chameino hoxe e o fillo dixo que algunha contusión si tiña, pero que estaba ben. Aproveitei e falei con Manolo Peña Rey, a quen este ano homenaxearon os amigos da República, amigo e compañeiro, tamén el, de Camilo.
PD 1.- se algún dos membros da Asociación de Amigos da República le isto, poderá comprobar que a estética do acto, tal e como se observa na primeira imaxe, visto dende a perspectiva en que estabamos case todos, semella un altar disposto para a misa. Digo isto por cambiar para o ano próximo, tempo no que quizais xa vivamos a terceira república, pero aínda así, será imprescindible lembrar aos asasinados e convocarnos de novo alí.
PD2.- A imaxe na que estamos falando Peña Rey e eu é de Alexandre Naveira, que foi o primeiro presidente da Asociación.