BANVILLE & BLACK

Sigo a obra de John Banville dende hai anos. Cheguei a el polo libro Imposturas; logo foi O mar, que me fascinou e que considero a mellor obra del das que lin, algo superior, incluso, a esa última alfaia que nos ofreceu o pasado ano, Antiga luz. Sempre o recomendei, tanto na faceta de escritor que asina co seu nome, como na de escritor de novela negra, que asina co pseudónimo de Benjamín Black. As historias de Benjamin Black e as de John Banville responden a un mesmo compromiso, están escritas coa mesma limpeza e coidado e vocación de estilo, se ben as de Benjamín, polo asunto e o argumento, pretenden chegar a un público máis numeroso, heteroxéneo e diverso, velaí eses dous títulos fantásticos: O segredo de Christine ou A loira de ollos negros.

Sempre me chamou a atención que esa separación ou diversificación do propio ser, tiña en conta, tamén, a diversificación editorial, supoñía eu que por afianzar o equívoco, de maneira que as novelas de Banville, en España, eran publicadas por Anagrama e as de Black por Alfaguara. Iso foi así ata a Antiga luz, publicada xa por Alfaguara.

Cando coordinaba o club de lectura da Biblioteca Pública Miguel González Garcés da Coruña, falei moitas veces del, lamentando non ter obra súa traducida ao galego. En máis dunha ocasión recoñecín o moito que me gustaría escribir como fai el, por cuestión dese estilo limpo e harmónico e, tamén, pola capacidade de afondar nas cousas da vida a través das palabras.

Irlandés, nacido en Wexford en 1945, esta semana foille concedido o premio Príncipe de Asturias, agora que non haberá príncipe, velaí a razón da súa retranqueira pregunta sobre quen lle ía entregar o premio. Quizais este recoñecemento sexa anticipo do Nobel, xa que ano tras ano aparece nas quinielas. Con Nobel ou sen el, Banville e Black son autores que alimentan o pracer de ler.

 

Advertisement

PREMIO DE POESÍA PARA SINDO

Os que sigan habitualmente este blog, saben que Sindo é un amigo de adolescencia, a persoa pola que eu me iniciei nisto de escribir, algo así como o meu Ramón Sijé, alguén querido a quen debo tanto. Contei xa, tamén, que escribiamos os dous nos anos da primeira xuventude, que fundamos o grupo poético Renovación e que xuntos aprendemos a transitar por camiños novos e vellos. Pero logo eu seguín e el non.

Sempre dixo de si que sería escritor serodio e quizais aquela intuición ou profecía é certa, porque agora, amais dos poemas xa publicados aquí, vén de gañar o premio de poesía da biblioteca Miguel González Garcés da Coruña, que eu non sei cal é a razón pola que non bautizan o premio co nome do poeta que dá nome á biblioteca, xa que o nome é Premio de poesía na biblioteca pública da Coruña, o que non deixa de ser equívoco, xa que se hai en Galicia unha cidade con bibliotecas públicas, esta debe ser a principal, pero que ten nome e nome de poeta, velaí a súa identidade.

Pero era de Sindo de quen quería falar. Escribiu estas composicións xaponesas, denominadas Tankas. Trátase dun tipo de estrofa anterior ao haiku, formadas por unha estrutura de 5 versos, cunha medida de 5-7-5-7-7 sílabas. Eu alégrome moito deste premio. Dicíalle onte que levo máis de 30 anos agardando por el e agora, coa continuidade que vai tendo o seu dar a coñecer os versos, síntome acompañado e hai algo dentro de min que acouga e recupera unha parte da inocencia durmida.

Para ilustrar o seu texto temos este gravado, tamén del, titulado Sideral, cheo de forza expresiva e de cor.

I Certame de Poesía na Biblioteca Pública da Coruña – Categoría: Poesía en galego

Primeiro Premio

Título: <<5 TANKAS Á LÚA>>

Autor: SINDO (Gumersindo Álvarez Reza)

 

Lúa alba de vidros,

xogas co soño e as rochas,

pel de meniña …

albiscando, lúa nova,

o irto colo do mar …

*****

Lúa mañá de chorima,

medras co encoro e as pontes,

filla do estío …

albiscando, lúa de ámbar,

o morno aroma do río …

*****

Lúa chea de outono,

rodas co alacrán e as cobras,

noiva do acivro …

albiscando, lúa de ferro,

o murcho celme do frío …

*****

Lúa tarde de inverno,

minguas co lobo e as neves,

nai de obsidiana …

albiscando, lúa tola,

o nidio ollo do cume.

*****

Lúa vella de noite,

morres co alén e as chuvias,

meiga do ouro …

albiscando, lúa negra,

o turbio eco do corvo.

 

JULIAN BARNES E O SENTIDO DUN FINAL

Hoxe, xoves 6 de xuño, foi o último día de xuntanza do club de lectura en galego da Biblioteca Miguel González Garcés, antes do verán. A lectura que hoxe compartimos foi O sentido dun final, de Julian Barnes, publicada por Rinoceronte e traducida por Xesús Fraga, xornalista, escritor, tradutor, nacido en Londres, hoxe residente en Betanzos e que traballa na sección de cultura de La Voz de Galicia. Xa antes el traducira Arthur & George, do mesmo autor.

Tivemos a sorte de que Xesús compartise connosco o tempo deste serán, xa que, bo coñecedor da obra de Barnes, tivo que penetrar e desentrañar o texto como só fai un tradutor e, ademais, é amigo persoal do escritor inglés, un dos máis sobranceiros da actual narrativa europea.

É esta unha novela recomendable, que conta unha historia complexa cunha linguaxe chea de matices e de sutilezas. Falamos da memoria, de como, ás veces, a vida deixa de ser coma o río que inevitablemente vai dar ao mar e, por un efecto estraño, flúe cara a orixe, auga de río que, na novela, de cando en vez, por causa da resaca ou dun refluxo das ondas, ascende pola canle, fenómeno que a xente acode a ver. Así é o proceso que vive Tony Webster, o protagonista. Ás veces inocente, outras distante, cruel ou cínico, o personaxe percorre a súa vida cara atrás, ata o desenlace da historia que Barnes sabe adiar e que, finalmente, supón unha gran sorpresa para o lector.

Por esta novela Barnes obtivo o premio Man Booker Prize en 2011. Xa antes fora finalista con outros dos seus libros máis voluminosos e, cando foi preguntado polos xornalistas se non se avergoñaba de gañar ese premio cunha novela de 160 páxinas, el, con fino humor inglés, afirmou que non, porque eran moitos os lectores que, chegando ao final, sentían a necesidade de lela de novo, polo que, en realidade, a novela tiña máis de 300 páxinas.

Gozamos con Xesús como gozamos coa novela. Xesús desvelounos algúns dos secretos do tradutor, a tensión que se crea cando debe escoller entre varias acepcións para verquer á súa lingua un termo que non ten tradución exacta ou cando na súa lingua non existen as palabras que debe traducir, como aconteceu neste libro con algunhas das expresións do xogo do criquet, sen tradución nin en galego, nin en castelán. Dicir, descoñecendo o texto orixinal, que a versión de Xesús Fraga déixase ler sen interferencias, xa que, como expresaron varios lectores do club, a escrita é natural e semella que se estea lendo un orixinal en galego.

HERTA MÜLLER E UN RITO FUNERARIO GALEGO

A escritora Herta Müller, premio nobel no ano 2009, naceu nun deses territorios europeos de ubicación confusa e que tanto conflitos provocaron ao longo da historia. En concreto, ela naceu en Nitzkydorf, unha aldea alemá na rexión de Banat en Romanía. Esta situación, vivindo entre unha lingua nacional e unha lingua de estado, alumea aínda agora canto escribe pero, tamén, supuxo para ela persecución, acoso e castigo ata que en 1987 marcha a vivir a Alemaña.

No club de lectura da biblioteca Miguel González Garcés, limos estes días a súa novela O home é un grande faisán no mundo, traducida ao galego por Franck Meyer e publicada por Xerais na súa colección de peto. A min a historia emocionoume e sorprendeume tanto como me conmoveu o xeito de escribir de Herta, esa perfecta comuñón entre a luminosidade da metáfora poética e a capacidade descritiva da prosa, que lle permite contar dun xeito único. Non coñezo a ninguén de estilo semellante.

Na novela nárrase un velorio no que unha mosca incomoda aos que velan o corpo da vella Kroner. Mosca, que como aquela de Machado, non ten reparo en pousar na unlla, na man, na meixela ou na pálpebra da defunta. Cando chega o cura, Herta escribe: “As mulleres zumban e a mosca zumba”. Isto sorprendeume. É o mesmo zumbar o da mosca e o das mulleres? Lembrei entón un rito funerario descrito por Fernando Alonso Romero nun dos capítulos do seu libro El mundo de los muertos en Galicia y el folklore del occidente europeo. Concretamente, o capítulo V  leva por título “Las almas y las abejas en el rito funerario gallego del abellón”. Para a súa análise, Fernando parte dun poema de Alfredo Brañas, composto en 1884 e premiada nun certame celebrado na Coruña en agosto dese mesmo ano, no que narra un velorio na Ría de Arousa. Logo dos prantos, das ladaíñas, das despedidas, dos responsos, dos rosarios, da bebedela, da comedela, do xogo das prendas, os asistentes, xa de madrugada, forman corro arredor do defunto e dando voltas zumban coma os abellóns:

Collidos pola man os concurrentes,

e fungando baixiño e entre os dentes,

foron da morta á triste habitación,

e voltando ó redor da defuntiña,

o vello, a vella, o mozo, e a mociña

fungaban como funga un “abellón”.

¡Probe de aquel que dese algunha fala

ou de bulir deixase pola fala!

¡Siñal era de morte non fungar…!

As honras do “abellón” son tan precisas

como son para os cregos moitas misas

e o gando e o ligón para labrar.

Fernando, tras analizar o rito, situalo e interpretalo, concluíndo que en determinadas comunidades a avella ou o abellón eran quen transportaban a alma do defunto ao máis alá, describe lugares nos que había prácticas semellantes e entre eles cita certas rexións de Romanía e de Hungría. Practican o rito do abellón as mulleres da novela de Herta?

Emily Dickinson

Lembrei tamén un poema de Emily Dickinson no que a poeta, sospeitando unha morte próxima, advirte de a que persoas ou cousas non llo vai contar, entre outras a avella, como se esta fose mensaxeira de algo. Vai en versión orixinal e en tradución libre feita por min e, polo tanto, bastante sospeitosa.

I hav’nt told my garden yet-

Lest that should conquer me.

I hav’nt quite the strength now

To break it to the Bee

I will not name it in the street

For shops w’d stare at me

That one so shy, so ignorant

Should have the face to die.

The hillsides must not know it

Where I have rambled so

Nor tell the loving forests

The day that i shall go.

Nor lisp it at the table

Nor heedless by the way

Hint that within the Riddle

One will walk today.

Non llo dixen aínda ao meu xardín

Non sexa que me venza.

Non teño afouteza bastante

Para lle dar a nova á abella.

Non o nomearei na rúa

Temería que me fitasen nas tendas

Porque alguén tan apoucada, tan ignorante,

Teña a ousadía de morrer.

Non o saiban as ladeiras dos outeiros

Polos que a miúdo paseaba

Non lle contarei ás amorosas fragas

Do día no que eu me vaia.

Non o tatexarei na mesa

Nin nun descoido no vieiro

Darei a entender que cara o interior do Enigma

Hoxe alguén camiñará.