Presentouse onte na Coruña, no local Portas Ártabras, da Asociación de Amigos dos Museos de Galicia, o libro Soño e vértice, co que Eva Veiga obtivo o premio de poesía Concello de Carral, na súa XVIII edición. Tamén estes días Eva comparte outro libro connosco, Silencio percutido, que case ao mesmo tempo obtiña o XXXI premio de poesía Cidade de Ourense. Os dous forman parte da colección de poesía da editorial Espiral Maior, o primeiro co número 265, o segundo co 266. Ambos foron presentados xa en Carral e Ourense, respectivamente, pero agora inauguran o ciclo habitual e necesario dos libros de poemas, indo de cidade en cidade, procurando a íntima relación cos lectores.
Mentres lía Soño e vértice, acudiron á miña memoria imaxes de dúas películas. Aquel Paseo polo amor e a morte de John Huston e Hereafter de Clint Eastwood. A primeira porque dende hai anos, dende aquel Paisaxes do baleiro, de 1999, Eva lévanos da man por un carreiro estreito e límite entre a luz e a sombra, entre a lucidez e o desconcerto, guiados sempre polos seus versos que se transforman en frecha azul. A segunda porque a lembranza que eu gardo de Hereafter é a brancura; e o branco máis albo, no mesmo sentido no que era empregado por Eastwood na película, aparece aquí como elemento, para min, principal de este Soño e vértice de Eva.
Quizais xa co seu primeiro libro Fuxidíos, pero dende logo, na miña opinión, dende Paisaxes do baleiro, Eva iniciou un camiño único e singular na nosa poesía. Un camiño que libro a libro a achega ao esencial, despoxando a palabra do innecesario, prescindindo de adxectivación, dicindo o menos posible para suxerir e emocionar máis. Afondando ata o extremo na linguaxe poética, sen perder de vista a reflexión filosófica, atenta sempre á revelación da ciencia, Eva axúdanos a mellor comprender e, tamén, a procurar a plenitude.
Podemos ter sido a un tempo
unha multitude arrastrando
o morto cada quen cara a si
pero sempre até a noite
que ninguén ve.
ou
Arde un bosque de néboa no cristal.
Unha granada de sangue ausente
a estalar nas rexións do olvido.
Quen pode negar que existe ese abismo
na mesma lingua dos verdes días de onde
ao ollarnos tan desordenadamente puros
dobraba a súa espada o sol?
son versos que me remiten a esa primeira referencia cinematográfica. Porén, a máis intensa sensación do libro está relacionada coa segunda.
Aqueles que viviron a máis límite das situacións, esa de estar, por uns minutos, no gume entre a vida e a morte, falan no regreso de luz e de brancura. Eva viviu esa experiencia e garda lembranza dese instante e do retorno. Da primeira un resplandor ou unha luzada; do camiño de volta unha pinga de auga caendo sobre unha folla. Intuíu, entón, que hai un non lugar onde se fonden o visible e o invisible, un espazo de difícil acceso, onde se concentra toda a tensión poética, a última razón de ser do poema, o misterio da vida e da morte, a máis reveladora achega ao enigma que somos. Non hai nela afán místico, si de transcendencia, de tentar comprender por medio da palabra e da imaxe poética.
Estamos aquí/ no máis escuro/ do branco máis albo./ É como se fose un xogo/ que é en realidade un xogo. Dinos nun poema. Non é doado expresar con palabras a memoria dese lugar que se nos oculta. Sabemos que a presa -acaso nós- de ambos lados foxe cara ao fondo, como foxe a vida, lóstrego fugaz da súa arelante extensión. É necesario levar a linguaxe ao límite, despoxala, espila para poder apreixar e compartir esa intuición, contar como é que sente o corazón ese lugar con auga e canaveiras, porque non sabemos realmente o que alí acontece.
O poema que fai o número 15, vai precedido dunha cita de Czeslaw Milosz, para min ben reveladora: Adoitábase esparexer millo ou alpiste sobre as tumbas/ para alimentar aos mortos que voltaban/ con disfrace de paxaros. Como nacer de novo en formas de flor branca, di Eva noutro poema, sabendo que mentres sexamos visibles, nada realmente importante acontecerá, porque a proposta de Soño e Vértice e, tamén, a comprensión do ciclo da vida e da morte como un todo, flor e bolboreta a un tempo, a certeza de que non somos máis ca proxección causada por un efecto de luz.
Teño para min que, acaso, tamén é ese non lugar da brancura, entre o visible e o invisible, onde acoden, nun ir e vir constante, as persoas maiores desconcertadas, as que esqueceron, as que perderon a vista ou as palabras. Si, creo que, ás veces, transitan por ese doce val da tenrura.
A noite branca 