TANGO OCULTO

O vento vainos levar por uns días a Buenos Aires. Alí falarei do Soño galego de Julio Cortázar, no salón Arturo Cuadrado da Federación de Asociacións Galegas; recitarei versos con poetas porteños amigos, no Ateneo de Palermo, e darei un breve obradoiro literario.

Ao mesmo tempo, chegan aquí tres arxentinos que inician en Galicia unha xira musical por Europa. Trátase de Jorge Giuliano, Juan Vattuone e Silvana Boggiano.

Tango oculto, tres personas en un espectáculo, desarrollando la música, la palabra, la poesía, desocultando pasajes que quedaron tras una puerta, colgados de un balcón, escondidos en una boca. A esto le cantamos. Dille Giuliano a Daniel nunha entrevista promocional.

Juan Vattuone viviu o tango dende neno, grazas á su tía, a coñecida cantante e actriz Nelly Omar Vattuone. Hoxe é un dos máis importantes cantautores arxentinos. El revolucionou a visión da cidade con temas como Misántropo, Ni olvido ni perdón ou El yuta Lorenzo, nos que recupera a raíz africana do tango e tamén a esencia de onde mana: a emigración e a marxinalidade, actualizando o lunfardo, a linguaxe porteña do tango. Vémolo aquí nunha actuación no local da Esquina Homero Manzi, en Boedo.

Jorge (Pipi) Giuliano despregou un singular labor como arreglista e acompañante, colaborando con figuras como Horacio Molina, Ariel Ramírez e, sobre todo, con “la voz de América Latina” Mercedes Sosa. Así mesmo, desenvolveu unha importante carreira como autor, compoñendo un importante repertorio a partir dos textos dos poetas rioplatenses Nacho Wiky e Alicia Crest. Aquí o podemos escoitar, acompañando a Mercedes en Alfonsina y el mar.

Con eles, Silvana Boggiano, escritora, discípula de Ernesto Sábado, autora del libro Tango oculto. Ela participará no espectáculo musical, cantando e recitando, compartindo o escenario da Sala Garufa con Giuliano e Vattuone. É ela quen lembra que hai varias palabras de orixe galega no lunfardo: buraco, chantar, chumbo, farruco, grela, mancar, revirarse…

O programa que desenvolverán é o seguinte:

4 de abril. Jorge Giuliano co espectáculo “La suerte mía”. Cine Teatro Ribadeo. Lugo

9 de abril, FNAC, presentación do libro “Tango oculto” de Silvana Boggiano, publicado pola editorial Corregidor, fundada por Manuel Pampín, galego de Arzúa. Intervirán Jorge Giuliano e Juan Vattuone.

11 de abril. Tango oculto: Juan Vatruone, Silvana Boggiano y Jorge Giulano. Teatro da Beneficencia de Ortigueira. A Coruña.

12 de abril, ás 20,30 h. na Sala Garufa, “Tango oculto”, espectáculo musical con Jorge Giuliano, Juan Vattuone e Silvana Boggiano.

18 de abril. Tango oculto: Juan Vatruone, Silvana Boggiano y Jorge Giulano. Sala Ramallosa, Teo. A Coruña.

Logo continuarán a xira por Madrid e Andalucía.

 

 

ANTONIO PÉREZ PRADO

Aínda que o publicarei mañá, empezo este artigo o 19 de novembro, día do aniversario de Antonio Pérez Prado. De vivir, hoxe cumpriría 88 anos.

Logo de 39 anos de vida administrativa, hai cousas das que me sinto contento. Unha delas é que dende a administración, colaborei en facer posible, no ano 2007, que o libro de Antonio, Los gallegos y Buenos Aires, fose realidade de novo, nunha edición da editorial Corregidor, que recollía a vella de 1973, de Ediciones La Bastilla. A nova engadía un limiar moi interesante de Xosé Manuel Núñez Seixas. A edición do 2007 chegou nun momento importante, pouco antes do pasamento de Antonio, cando xa estaba enfermo e, ademais, saíu no marco do conxunto de iniciativas que anticipaban a celebración do segundo centenario da independencia arxentina. Tivo, pois, o don da oportunidade.

Coñecín a Pérez Prado a primeira vez que fomos a Bos Aires, no ano 2004. Daquela andaba eu centrado na investigación sobre Cortázar e Galicia. Lembro o primeiro día que nos vimos, un domingo pola mañá, na que se empeñou e conseguiu amosarnos o máis importante do barrio de San Telmo, cousa que lle agradecín sempre porque era un guía extraordinario, coñecedor de recunchos, de segredos, ilustrando o relato, sempre, coa súa fina retranca galega, el que nacera alá, sendo fillo de pais de aquí. De feito, Los gallegos y Buenos Aires está dedicado á nai: A miña nai galega que emigróu pra me facer porteño.

El coñecera a Cortázar no mes de maio de 1968, en situación complexa, xa que o escritor, xunto con Sartre, Aurora e Simone de Beauvoir, permanecía pechado no pavillón arxentino da Sorbona, en solidariedade cos estudantes que ocuparan o edificio. Buscábao, el, para pedirlle un orixinal que publicar nunha editorial, de nova creación, chamada Columba, da que el era unha sorte de representante. Cortázar díxolle que non estaba para falar de libros e pediulle, iso si, que chamase á nai, a Herminia, ao chegar ao Bos Aires, anotando o teléfono no revés dun panfleto anarquista.

A carta de Cortázar que vai a continuación e que Antonio quixo que gardase eu, é a reposta e acuse que o escritor fai da carta de Pérez Prado que acompaña o envío dun dos seus libros titulado: Qué es la sangre. O ton divertido da carta de Cortázar responde ao xogo proposto por Antonio.

Cando faleceu, no meu nome e no de Maribel, escribín unha nota que foi publicada por La Voz de Galicia, este é o texto:

ATA SEMPRE ANTONIO

Maribel Longueira e Francisco X. Fernández Naval

A noticia chegounos a través dun correo electrónico enviado por Ruy Farias. Nel informábanos do falecemento do amigo Antonio Pérez-Prado. Na cabeceira e a xeito de resumo un desacougante “Malas noticias”. Efectivamente, non só eran malas noticias, senón tamén tristes.  

Antonio, fillo de galegos emigrados procedentes de Trasparga (Lugo) e porteño de nacemento, foi unha das referencias da comunidade galega na capital arxentina, sobre todo dende a publicación do libro Los gallegos y Buenos Aires (1973), reeditado no ano 2007 nunha edición precedida dunha introdución do historiador Xosé M. Núñez Seixas, que sitúa a Pérez-Prado e a súa obra no contexto do proceso migratorio galego no século XX e tamén no ámbito de reflexión intelectual.

Leremos de novo os seus libros e lembraremos sempre a súa oratoria elegante e irónica que nos facía rir e pensar ao tempo e agardaremos a que nalgún momento podamos ver  o documental Castelao (biografía de un ilustre gallego) dirixido polo cineasta arxentino Jorge Prelorán, tamén falecido este ano, e do que Antonio fixera o guión. Contaba el que cando estaba a traballar con Prelorán neste proxecto, sentían os coches que aparcaban diante do portal, e os pasos precipitados na escaleira pola que subían os militares e policías que ían deter a alguén que logo desaparecería, e contiñan a respiración temendo que a porta na que petasen fose a súa. Por se chegaba ese momento, Antonio gardaba un revólver no caixón do escritorio. Eu non resistiría a tortura, afirmaba.

Coñeceu e tratou a unha boa parte dos escritores bonaerenses contemporáneos e a moitos dos intelectuais galegos do exilio e da emigración, como Luís Seoane, Eduardo Blanco Amor, Rafael Dieste, Lorenzo Varela ou Xosé Neira Vilas, entre outros.

Daba gusto escoitarlle contar como decidiu alistarse no corpo de marines dos Estados Unidos, coa intención de participar na guerra de Corea, ou como pelexaba contra a súa propia sombra no tempo no que practicou o boxeo. En realidade, a súa vida inzada de anécdotas e situacións singulares que a el lle gustaba relatar, aderezando sempre o seu relato con retranca e sentido do humor, foi un camiño fecundo e feliz, vida marcada sempre polo compromiso firme con Galicia, non tendo dúbidas ao considerar que a lingua era o elemento que debería identificar á comunidade galega na Arxentina e a Galicia como colectividade, dedicando a ela toda a ilusión, o esforzo e o amor.

Médico do hospital do Centro Galego, especialista en hematoloxía, autor do curioso tratado ¿Qué es la sangre? e dun singular estudo sobre a medicina tradicional galega na obra de Shakespeare, participou en numerosas iniciativas culturais e políticas, colaborando en medios de comunicación, en particular en Radio Nacional e no suplemento cultural do diario La Nación.

Foi el quen primeiro nos levou a San Telmo, quen nos contou cada rúa, cada casa, cada praza, quen humanizou e galeguizou o barrio e quen nos descubriu algúns dos segredos da capital. Para moitos galegos el era a referencia en Bos Aires. Para moitos el era o amigo que de cando en vez escribía ou chamaba por teléfono dende o outro lado do océano.

Nós proclamamos a ledicia de ter convivido con el e enviamos ao aire o abrazo entrañable que xa non lle puidemos dar.

Ata sempre, Antonio. 

A Coruña, 8 de setembro de 2009

Nos sobres da súa correspondencia sempre había algo divertido. Malia ser longa de máis esta entrada, o que seguramente me suporá unha recriminación de Tacho, deixo esta nota na que podemos ver a súa interpretación icónica de certo tipo galaico, sobre todo de aquí -aínda que lembre ao Manolito de Mafada- porque sempre mantivo certa tensión cos que se consideraban esencia do galeguismo. Engadir, se cadra, que por decisión da súa filla Aixa, o seu arquivo está depositado na Fundación Penzol.