PONTEVEDRA, PONTEPOÉTICA

Tiven a sorte e o privilexio de participar esta fin de semana no festival Pontepoética de Pontevedra, ese acontecemento poético que sucede cada primavera dende hai seis anos. 

Para Eva Veiga, Alicia Fernández e para min, o festival iniciouse o venres pola mañá, xa que cada un fomos falar cos alumnos dun instituto da cidade. A min tocoume o Sánchez Catón. Cando cheguei dixéronme: Vai ser aí. Vin que era un salón de actos e que sobre a porta poñía Paraninfo. Asusteime un pouco. Estaba advertido de que serían moitos os alumnos, pero coido que ao final acudiron máis dos que eu pensaba. Decidira cantar. Fixen un percorrido emocional e vital pola miña descuberta e relación coa poesía, a través da música e das cancións. Paseino ben e penso que eles tamén. Logo foi intenso o coloquio. Sorprendéronme moito. Un dos alumnos preguntoume canto había de real e canto de ficción na Noite branca. Cantei arriba e falei abaixo, así que as fotos non levar a orde do texto.

Pola tarde empezaron os recitais no Teatro Principal. A organización funcionou moi ben: Antón Sobral, Xaime Toxo, Carmen Durán, Carlos Fontes, Isabel, Xesús e claro, Yolanda Castaño, que dirixe o Festival, fixeron que todo sucedese ben e nun ton afectivo e cordial. O esforzo principal é do Ateneo de Pontevedra, que recibe axuda do concello e da Deputación.

Sexta edición do festival, seis linguas e moi boas voces: por Irlanda, en inglés, Lorna Shaughnessy; por Portugal Renato Filipe Cardoso; por Euskadi Juan Ramón Madariaga; por Cataluña Blanca Llum Vidal; en castelán Miriam Reyes, que é de Ourense, pero que viviu dende nena en Caracas e agora reside en Barcelona, quen nos achegou unha mostra do seu traballo poético-visual nunha sesión nocturna nun pub da cidade; Gonzalo Hermo, Alicia Fernández, Eva Veiga e eu, en galego.

Tanto o venres como o sábado, achegouse xente querida ata o Teatro, entre eles o meu querido Bila Taoré, o poeta senegalés do quen xa teño falado aquí. Tanto o venres como o sábado, recitei por vez primeira poemas do libro Nova York: ceo e mazá, que o mes que vén sairá en Nova York, publicado pola editorial Artepoética press, que xa publicara antes unha plaquette con Bater de sombras e a antoloxía bilingüe Memoria de abril.

Aquí pousamos case todos, organizadores, participantes, amigos, o sábado ao final, coa porta do teatro a piques de pechar. Foi unha grande alegría, malia a chuvia ou por ela.

As fotos do IES son de Malores Villanueva, que veu comigo e fixo a reportaxe. A do grupo é de Manuel Hermida.

Advertisement

HOMENAXE A FEDERICO GARCÍA LORCA

Acaba de saír o libro 66 poemas, Homenaxe a Federico García Lorca, publicado por Biblos, en edición coordinada por Suso Díaz e Helena Villar Janeiro.

O día 30 de xuño recibía un correo de Helena, convidándome a participar nun proxecto que, en principio, considerei complicado. Tratábase de render homenaxe a Federico García Lorca, no centenario da súa primeira viaxe a Galicia en 1916 e, tamén a Ánxel Casal, o editor dos 6 poemas galegos na súa editorial Nós, porque Federico e Ánxel están vinculados para sempre non só por seren autor e editor dos poemas galegos, senón porque os dous foron asasinados o 19 de agosto de 1936.

Para levar a cabo a homenaxe, Suso e Helena convidaban a 36 poetas galegos contemporáneos a se organizaren en 6 grupos, sabendo que a cada grupo corresponderíalle un dos 6 poemas galegos de Lorca. A partir de aí, cada un dos grupos escribiría un poema colectivo en diálogo co lorquiano adxudicado e, ao tempo, cada autor escribiría un individual. Cada grupo tería unha coordinadora ou coordinador que tamén participarían como autores. O meu, coordinado por Helena, estaba formado, ademais, por Marica Campo, F. R. Lavandeira, Xesús Rábade Paredes e Miro Villar.

Os outros 30 autores eran: Modesto Fraga, Rocío Blanco, Alfredo Ferreiro, Alexandre Nerium, Emma Pedreira, X. H. Rivadulla Corcón, Marta Dacosta, Xosé María Álvarez Cáccamo, Ledicia Costas, Paco Souto, Eva Veiga, Rafa Vilar, Yolanda Castaño, Lucía Aldao, Xiana Arias Rego, Olalla Cociña, Gonzalo Hermo, María Lado, Suso Díaz, Miguel Anxo Alonso Diz, Xoán Carlos Domínguez Alberte, Lorena Rei, Noelia Rodríguez, Lucía Novas, Alba Cid, Xosé Daniel Costas Currás, Rosa Enríquez, Miriam Ferradáns e Ismael Ramos.

O procecto completábase con seis ilustradores, un por cada poema: Nolo Suárez, Viki Rivadulla, Alfonso Costa, Marita Martín Carmona, Irene Silva Xiráldez e Antón Sobral, máis Xosé Vizoso como responsable do deseño de cuberta.

Dicía antes que cando souben do proxecto, este pareceume complicado, porén, a experiencia foi positiva, enriquecedora e creativa e agora síntome moi contento do esforzo por compartir e polo resultado.

A nós correspondeunos o poema Madrigal á cibdá de Santiago:

Chove en Santiago

meu doce amor.

Camelia branca do ar

brila entebrecida ó sol.

                              Chove en Santiago

                              na noite escura.

                              Herbas de prata e de sono

                              cobren a valeira lúa.

Olla a choiva pol-a rúa

laio de pedra e cristal.

Olla o vento esvaído

soma e cinza do teu mar.

                              Soma e cinza do teu mar

                              Santiago, loxo do sol.

                              Ágoa de mañán anterga

                              trema no meu corazón.

Acordamos nós, como traballo colectivo, facer un madrigal mantendo estrofas de catro versos, con rima asonante nos pares, aínda que isto e o número de sílabas dos versos gozou de certa liberdade. Cada un escribiriamos dúas estrofas, polo que resultou un poema de 48 versos, moi fermoso. A min fascinoume o xeito de se engarzaren as estrofas, e o doado que foi harmonizar. O noso poema titúlase: Madrigal de memoria, longo de máis para incluír aquí. Deixo, iso si, o meu poema individual, xa libre, pero que dialoga cos elementos e o sentir do Madrigal de Federico ou, cando menos, iso pretendín.

LORCA EN COMPOSTELA

Tempo de camelias,

serodias pétalas abertas na lentura,

no berce do amor, no estremecer do día.

Bordadas pétalas no cristal da chuvia,

viso polo que a luz transpira,

cóncavo son de campá,

laio polos soños mudos.

Quizais no leito húmido

sobre o ventre de escamas

por onde o bico tece a liña escura

que fragua no desexo, quizais alí

intuíches o repenicar das bágoas,

a horta de aire mesto no verán da noite,

o resón das voces baixo os lampos de chumbo

e de silencio. A terra e o silencio.

Quizais na escura vibración da salmodia que marca as horas

espertaches suorento e pálido,

exaltado polo sombrío compás que fai tremer o corazón

e as pedras.

Pero estabas aquí, na ourizada peluxe do balor

e era outro, aínda, o calendario, a alborada,

a grilanda do amor,

o timbre do piano,

o agarimo da lingua

o diván e o xenio.

Abríase aínda o corazón a ondas de tenrura.

aquí, entre a herba de prata

sobre lenzos de liño

e almofadas de lúa.

Aquí, onde viñeches

peregrino de versos e metáforas,

a procurar o amor no vento esvaecido,

nos ollos doces do galán transido

na Quintada de mortos e de vivos.

O resultado: un libro fermoso, que suma os 6 poema de Lorca, máis os 6 poemas colectivos, máis os 36 poemas individuais e as 6 ilustracións. Un fermoso agasallo para estes días.

 

LABORATORIO APIARIO

Hai poucos días estiven en Apiario, convidado por Antía Otero e Dores Tembrás. Participaba nunha das sesións dun obradoiro literario dedicado a Julio Cortázar.  Debía falar algo sobre a relación do autor dos cronopios connosco, e intervir na lectura común do relato La señorita Cora. Paseino moi ben e sentinme moi a gusto, acollido por Dores e Antía, compartindo o devalar da tarde cos asistentes ao obradoiro.

Laboratorio Apiario é un proxecto singular e que me interesa moito. O nome está relacionado coa actividade das abellas e é sinónimo de alvariza. Apiario, alvariza, conxunto de enxames, e cada enxame resultado colectivo da actividade individual dos seres que o forman. Creo que esa é a idea, porque así é a cultura e este é un proxecto económico e cultural que toma a comunidade como referencia.

Supoño que Apiario poderá ir medrando e ampliando ámbitos de exploración e de traballo, pero xa de nacemento a súa proposta consiste en combinar a actividade editoiral independente e libre con iniciativas de formación literaria, a través de obradoiros e cursos de escrita en centros escolares ou empresas, clubs de lectura ou encontros con autores.

Como editorial vai prestar atención a novos valores da escrita e da ilustración. Tres son as coleccións con que inician o camiño: Cera labrada (poesía), Niño de abella (infantil) e Abella mestra (ensaio). Na primeira colección publicaron xa o libro Celebración, de Gonzalo Hermo, autor nacido en Rianxo, tal día coma hoxe, hai 28 anos, que xa publicou en 2011 o libro Crac e que forma parte das Redes Escarlata. Del é este poema:

TES A IDADE da túa pel,

pero a memoria é vella de máis para entendelo.

Repetirei o teu nome cando sexas outro

para evocar

aquilo que perdín e amei fondamente.

A linguaxe dura.

Os corpos non.

Para inaugurar Niño de abella, optaron por un fermoso texto de María Lado, Porque Cuqui non quere ir á lavadora, con ilustracións de Yanina Torres Tuirán. É este un libro co que todos os nenos estarán conformes e que todo adulto debe ler, porque fala da relación tenra e fermosa entre nai e neno e aclara as razóns polas que non convén lavar a máquina o osiño das noites.

Anúnciase, tamén a publicación: Poesía Hexágono. Ollada e Experiencia. Proposta e resposta nas aulas, con achegas de Yolanda Castaño, Estíbaliz Espinosa, Carlos Negro, Celso Fernández Sanmartín, Antía Otero e Dores Tembrás.

Deixo aquí o enlace á entrada na que VivirNaCoruña presentou este proxecto. Apiario non está moi lonxe da iniciativa de Lucía e Daniel. Aínda que Apiario ten como ámbitos de actuación a  formación e a edición e VivirNaCoruña a información e a comunicación, ambos son proxectos de xente nova, emprendedores nun mundo tan difícil e complexo como é a cultura, que enchen baleiros existentes e que pretenden facer visible e poñer en valor unha parte do esforzo que desenvolvemos como colectividade, o esforzo creativo e innovador, tan pouco cotizados.

http://vivirnacoruna.es/eventos-literatura/apiario-unha-editorial-baseada-na-comunidade/

A miña experiencia con elas foi formidable e podo dar fe de que o Laboratorio vai máis alá do experimento e ten na praxis, no empírico, un alicerce fundamental, velaí, senón, as madeleines de Proust preparadas por Dores e que, xunto cos tés e outras herbas, amenizan as tardes e que traen recendos de literatura maior, exactamente o que se coce e enforna no laboratorio.