ESPIRAL DE SOMBRAS

Hai poucos días, asistín á presentación do último libro de Xavier Seoane, Espiral de sombras. Acolleu o acto o local que a Asociación de Amigos dos Museos ten na cidade vella da Coruña. Participaban o responsable da edición, Luís Rei, que dirixe a colección Tambo de poesía da editorial Kalandraka, a mesma colección que acolleu Os ángulos da brasa de Manuel Álvarez Torneiro; Henrique Rabunhal, quen comentou polo miúdo e de maneira pousada e lírica o contido do libro; Eva Veiga e Olga Patiño, que recitaron varios dos poemas, achegando, ademais, a súa propia experiencia de lectoras do libro e o autor, quen tamén leu varios textos.

Xavier é voz principal e referencia fundamental na poesía contemporánea galega. A primeira noticia que eu tiven del foi no ano 1979 cando, coido que na libraría Tanco da rúa do Paseo en Ourense, merquei o seu primeiro libro A caluga do paxaro. Dende entón, quince libros de poemas, literatura infantil e xuvenil, libros de aforismos e unha novela, Ábrelle a porta ao mar, publicada no ano 2000, da que eu gustara moito, con referencias ao mundo oceánico de Urbano Lugrís, e que fomos presentar a Compostela el, Miguel Anxo Fernán Vello e eu, presentación que non se levou a cabo por falta de público, polo que regresamos á Coruña e acordamos darnos unha cea de compensación. Todo isto sen esquecer Atravesar o espello, unha reflexión sobre a importancia da lectura na sociedade actual, na mellor liña de escritores como Alberto Manguel. Xavier é, tamén, un dos mellores intérpretes da arte galega actual e permanente activista cultural. Hai dous veráns tiven o pracer de facerlles de guía, a el e a Fátima, na súa primeira ascensión ao Monte Pindo, daquel día é o poema que figura no libro Versos no Olimpo, o Monte Pindo na poesía galega.

Eu non sei se Espiral de sombras é un libro curador das feridas, como dixo alguén no acto de presentación. O que sei é que dende a capacidade poética de Xavier, con paixón,  o libro vai debullando o que somos como país e, tamén, como seres humanos, convidándonos a unha reflexión, que tamén provocar a reflexión é función do poema. Dende os mitos que aínda ecoan na memoria, pasando polos símbolos e signos da prehistoria, os brillos e as formas, a historia poucas veces ben contada, o que foron os nosos antes ca nós, o que nós mesmo fomos, o que deixamos de ser, o que puidemos ou aínda podemos ser como colectividade, o libro, sen renunciar aos elementos esenciais do poema, Xavier convócanos a unha imprescindible análise de nós mesmos, para poder alimentar a esperanza. Son moitas as referencias e tamén moitas as complicidades que se intúen, procedentes desa multiplicidade de voces da poesía universal que Xavier tan ben coñece. Para min é un libro importante,

Vai como mostra (pedindo desculpas porque non consigo a xustificación que o poema ten no libro) a primeira parte do poema titulado: 1936-1939 (Nocturno no Campo das Ratas) dedicado a Xoán Casal, Manuel Monge, Reimundo Patiño e Manuel Rivas:

                  I

MATARON, alí, o pedernal,

A terra estaba fría, as fontes secas.

 

   Un tumor viña no vento.

Xirou a Torre, trinta e sete veces.

Alguén botou carbón de chumbo ao mar.

Un furón uliscou o ventre aberto

da lareira violada.

   As mulleres cuspiron

na tépeda borralla. 

   Este
comeu piollos.
                       Aquel
maldixo os sanxoáns.
                                   Xaceron as meniñas
maceladas
                 en pel de ra.
Advertisement

MANUEL ÁLVAREZ TORNEIRO

Hoxe quero compartir esta nova feliz: Manuel Álvarez Torneiro, premio Nacional de poesía 2013, polo libro Os ángulos da brasa, publicado o pasado ano na colección Tambo, que dirixe Luís Rei Núñez, da Factoría K de Kalandraka.

É moito o cariño que lle teño a Torneiro. Con el e con Pepe Fernández Ferreiro, comparto algúns cafés e paseos pola rúas coruñesas. Eles vense todos os días, cita cotián de dous vellos amigos, ambos escritores, ambos xornalistas en La Voz de Galicia, nun tempo no que o oficio significaba compromiso coa sociedade e coa xente, aínda, paradoxalmente, sendo os tempos máis difíciles e escuros, pero non, quizais, máis escuros.

O xurado recoñece este libro, último dos publicados por Torneiro, non o último escrito, que garda outros no caixón. Pero el ben puido gañar este premio con anterioridade, xa que títulos de calidade extraordinaria non faltan na súa longa traxectoria: Rigorosamente humano, Luz de facer memoria, Campo segado, Setembro stradivarius…, son algúns títulos esenciais na súa traxectoria poética marcada pola limpeza da linguaxe, o ritmo preciso, a sensibilidade, a fascinación pola beleza, a memoria e unha humanidade fonda e solidaria.

Este que segue é o poema do que sae o título do libro:

MOCIDADE DUN DÍA

Eras brasa e latexo,
maña en voo ergueita,
horta cabal dos anxos irmandados,
un licor conmovido, unha tormenta branca.
Eras sublime e recia de delirios,
o condado dos soños incendiado de alcances,
a gloria na firmeza dos peitos do pecado,
unha campá excedida e unha salva de rulas.

Mentres fomos en ti, que ruína xestabas?

Non sumabas pasado nin nevaba no tempo,
nunca fora novembro nos teus ritmos,
viciosamente sans, en danza arrebatada,
sufocados, mordendo un talo de estramonio,
con hábitos de deuses, retadores, campantes.
Onde estás esta tarde de arciprestes xementes,
de atrabiliarias causas e de pulsos cansados?
A que xardín te acolles e preludias?
Que poldro desbocado rebentou a pradeira,
na feliz cabalgada?
Que vermes fan memoria das mazás da abundancia?

Que consolo deixaches ao pé da túa ausencia?

Tornaremos a ti os que fomos cantores.
Tornaremos a ti cando xa non sexamos.

… mocidade dun día.

O que quizais non é coñecido é que Torneiro é quen de construír marabillosas paisaxes, unhas pintadas e outras conformadas polo debuxo e materiais diversos que xunta en collages sorprendentes. Eu son afortunado porque teño varias. Esta que vai agora é a única non enmarcada e, polo tanto, doada de compartir, pero non por iso menos fermosa. Está feita con papeis de cores diferentes e a min non me importaría nada habitar ese espazo de calma con aqueles que quero, tamén con Torneiro, a clara voz da tribo e da estirpe, escoitando os seus versos como música.