O venres fun a Xixón. Maribel levaba alá toda a semana, acompañando a Pili, a nosa cuñada. Manolo, o irmán de Maribel e de Fina morreu estando nós en Islandia.
Cando coñecín a Manolo, militar de profesión, viña de vivir unha situación extrema. Como suboficial de artillaría, formaba parte da dotación do gardacostas Tagomago, atacado no ano 1985 dende a costa Sahariana, cando acudía ao rescate dun pesqueiro naufragado. Estaban moi preto da costa e, dende algún abrigo entre as rochas, dispararon contra eles un canón e refachos de ametralladora. O resultado foi un cabo morto e dous mariñeiros feridos. O cabo estaba ás ordes del. Nunca se aclarou ese suceso. Durante un tempo en España, quizais de maneira interesada, considerouse que foran membros da Fronte Polisaria. Hoxe non existe versión oficial e aquela que nos fixeron crer, está moi cuestionada.
El logo veu destinado á península e chegou con tempo de me axudar na novela Sombras no labirinto. Foi el quen me prestou a pistola que Carlos, o protagonista, leva no peto: Marca Tanque, cachas de nogueira, disparo dobre acción, seguro ao martelo, tiros seis, calibre trinta e dous, bala larga, alcance trescentos corenta e oito metros, pavonado. Dicía o prospecto que viña no interior do estoxo. Había tamén un panfleto publicitario: Son a mellor en clase e prezo, dicía a arma de si mesma. Esa era a pistola regulamentaria de Manolo, que eu tiven durante un mes, sen balas, claro, por sentir como era o peso no peto da americana e como o tacto frío contra o ventre.
Paseando estes días por Xixón, lembrei as veces que estiven nesa cidade fermosa e amable. A primeira foi nunha viaxe polo norte cos meus pais, no meu Seat 127 de segunda man, ao que as amigas alcumaran Guille, como o irmán de Mafalda, xa que dicían que era tan traste coma el. Lembro aquela viaxe, dende Ourense ata a fronteira francesa con moita emoción e no estudio teño enmarcada unha foto feita por min, na que se lles ve aos dous en Luarca.
A segunda foi con Fernando Alonso Romero e María Castroviejo, cando a exposición “Ártabros, Cántabros e Astures”. Elixiran os responsables, como unha das iconas da exposición, a Breogán, aquela nave de coiro construída por Fernando e os seus amigos, semellante as que durante a idade do bronce e quizais ata a idade media, facían as travesías comerciais entre Galicia co resto do Cantábrico, a costa francesa, Irlanda e as illas Británicas. Lembro a emoción que sentimos cando chegamos diante do edificio principal da exposición e contemplamos dende lonxe a Breogán, impresa nunha enorme pancarta, sobre a fachada, recibindo ao visitante.
Volvín cando o Prestige, nunha delegación Galega formada por: Xosé Luis Barreiro Rivas,
Camilo Franco, Miguel Anxo Prado, Xurxo Souto e eu, convidados a falar de Nunca Máis, na Semana Negra, que daquela aínda se organizaba á beira do río Piles, preto do Molinón. Viñeron logo as viaxes familiares, a voda de Pili e Manolo e outras, sempre con eles como referencia.
Sempre me gustou Xixón e dende hai algún tempo sinto por ela unha especial simpatía e cariño, xa que é cidade que se fixo irmá de Muros, tendo como vínculo a Jovellanos. Si, Jovellanos pasou en Muros os últimos meses da súa vida. Chegou alí fuxindo dun temporal, cando navegaba dende Cádiz con destino a Asturias, onde debía entrevistarse co presidente do Consello de Rexencia, o bispo de Ourense Francisco Saavedra, para solicitar o seu amparo diante dos ataques dos que era vítima o político ilustrado. Pero durante os primeiros días da estancia en Muros, Asturias cae de novo en mans das tropas napoleónicas e el permanecerá inmobilizado na vila muradana durante varios
meses. Estando en Muros aproveita para visitar ao marqués de Santa Cruz en Ribadulla e, tamén, para facer excursións cara Carnota e o Monte Pindo. Dende Muros escribe a invitación a resistir dirixida ao pobo de Asturias e remata a Defensa de la Junta Central, publicada na rúa Real da Coruña en 1813. Aquí deixo a Gaspar Melchor, retratado por Goya.
Gústanme moito os poemas de Fernando Quiñones, que falan de Xixón e da pesca da balea, textos que forman parte do material acumulado para ese posible libro sobre cetáceos a escribir un día, este é un fragmento del Atalayero:
… una humilde mujer
María Menéndez
vendía en Gijón saín al pormenor:
durante siete siglos
la marinería gijonesa
trabajó la ballena casi
sin dejar las aguas del puerto.
Veinte y dos reales
por tres flejes de remo bendidos a unos asturianos…
Y la ballena era una fiesta, era
como el advenimiento de un gran ángel oscuro y maloliente
con dineros grasa
carne comestible sillas
marcos de puertas
hartazgo para perros y gatos y gaviotas,
y juguetes
(esto de los juguetes lo cuenta Jovellanos
cómo se embarcaban los niños de Gijón
sobre las costillas de ballena…