ALICERCES DE OURENSE

O domingo pola mañá, en Ourense, visitei co meu amigo Rafa, a exposición Alicerces, proposta do Museo Arqueolóxico, acollida pola Afundación, no seu local da Praza Maior.

O do Museo Arqueolóxico de Ourense é cousa difícil de explicar. Tantos anos pechado,

Escudo do antigo hospital de San Roque

sen que os veciños e visitantes poidan gozar das coleccións e patrimonio que atesoura. Cando eu era novo, o museo era referencia obrigada. Pasei moitas horas nel, aprendendo historia ou visitando as exposicións temporais que alí se facían. Unha cidade como Ourense non pode estar sen un museo así, porque só dende unha boa explicación arqueolóxica, dende a contemplación do patrimonio que como sedimentos da historia foron quedando no substrato, contemplando as pezas que van dende os utensilios do neolítico, as espadas da resistencia contra o Imperio, o que resta dos muros suevo e da alta idade media ou da moderna, un pode comprender nel a evolución dun espazo habitado por tantos pobos e dende tanta antigüidade.

Porén, e malia a suspensión, as persoas que traballan no museo conseguiron manter un fío de relación co público a través dunha exposición permanente de pezas singulares que pode verse nunha sala do complexo de San Francisco, así como coa iniciativa da peza do mes, esa convocatoria que permite a relación dos ourensáns coas pezas máis senlleiras do patrimonio común.

Agora prepararon este ALICERCES, Evolución urbana de Ourense do século XVI ao XX, aberta ata onte e que eu cheguei a ver no último momento, grazas ao aviso de Antonio, outro amigo querido. A exposición ten como fío condutor a evolución do trazado da cidade durante cinco séculos. Nela poden verse cousas tan singulares como o debuxo das casas medievais de máis arriba. A min a imaxe tróuxome á memoria aquel texto de Vicente Risco, no primeiro número da revista neosófica La Centuria: La casualidad ha hecho nacer esta publicación neosófica en Orense. Orense dista seiscientos kilómetros de Madrid y acaso menos de Nueva-York. En todo caso, LA CENTURIA viene a acortar esta última distancia. Orense no tiene nada de cosmopolita ni de típico, de futurista ni de tradicional: muchas casas viejas y ninguna antigua. Pero tiene siete carreteras y además nos tiene a  nosotros. 

Tamén amosa elementos arquitectónicos, construtivos e decorativos, como este fresco alegórico do pintor Jesús Soria, que supoño corresponde á súa vivenda no barrio do Couto.

Advertisement

RAMÓN PARADA JUSTEL (I)

O pintor ourensán máis coñecido do século XIX, é Ramón Parada Justel (Esgos 1871- Ourense 1902), incluido na denominada xeración doente, formada por Jenaro Carrero Fernández, Ovidio Murguía Castro, Xaquín Vaamonde Cornide e o noso Parada Justel, nacidos os catro nos primeiros anos da década dos setenta e mortos entre 1900 e 1902. Ovidio Murguía era fillo de Rosalía e Murguía e naceu no pazo de Lestrove. Xaquín Vaamonde, nacido na Coruña, foi protexido de Emilia Pardo Bazán, quen lle deu papel  protagonista na novela La Quimera, morrendo no Pazo de Meirás. Jenaro Carrero era de Noia.

No centro cultural municipal José Ángel Valente de Ourense, situado na rúa do Paseo, onde antes estaba o Banco de España, o Museo Arqueolóxico Provincial organiza unha exposición sobre o pintor ourensán, ao fío da restauración do cadro Os satélites.

O cadro figura como elemento central ou eixo da mostra, situándose á súa esquerda, sobre paneis, a información detallada do proceso e os traballos de restauración. Á dereita, ordénanse as outras obras do pintor que completan a mostra e, tamén unha pequena referencia biográfica.

A min o cadro que máis me gustou foi o titulado O recordo das xoias, cun aire moi francés, impresionista, con ese xogo de luces, transparencias e reflectires no cristal do escaparate do cambiador, que lle dan o ton nostálxico que ten, tamén recollida, claro, na expresión da muller, nas mans… Logo, se me piden escoller, quédome co titulado A familia do anarquista no día da execución.

Pero hai na exposición unha cousa que me desconcertou. Dende que teño memoria, sobre todo dende que teño memoria cultural da miña cidade e do seu patrimonio, sempre escoitei dicir que a pintura que decoraba o teito do teatro Principal era del. Alguén me comentou hai algúns anos, que había dúbidas sobre a súa autoría. Nada se di dela nos datos biográficos que se ofrecen na exposición, que si recolle os momentos nos que pinta cada unha das obras máis singulares. Non sei se xa está absolutamente demostrado que non foi el quen pintou o teito do teatro, obra que lembramos de iren ao cine de nenos, substituida na actual restauración do edificio por unha alegoría de Xaime Quessada que hoxe podemos contemplar. Porén, con certeza ou sen ela, sabendo que moitos ourensáns seguen considerando que si foi el quen pintou ese teito, ou, cando menos, teñen dúbidas de si foi ou se non foi, ao meu parecer si se puido aproveitar a oportunidade e incluir unha referencia que dixese algo así: “1894: durante moito tempo considerouse que nese ano inicia os traballos de decoración do teito do Teatro Principal. Porén, investigacións recentes poñen en dúbida (ou rexeitan, non sei cal é o alcance do descuberto) que fose el o autor desa obra”.

Paréceme a min que algo así non suporía quebranto para ningunha suposición ou certeza, e si tería un importante valor informativo e pedagóxico para os visitantes.

Non sei, se cadra este asunto non resulta de interese para os lectores destas páxinas que non sexan de Ourense, espero que a obra de Parada Justel, si e a referencia á súa xeración, si.