DE VOLTA NO POZO NEGRO

Hoxe volvín con Fernando Alonso Romero ao Pozo Negro. Era compromiso adquirido dende a última visita recollida no artigo publicado o 4 de novembro: http://fernandeznaval.blogaliza.org/2015/11/04/outra-vez-no-pozo-negro/

Nesta ocasión acompañounos Xacobe Meléndrez. A idea de Fernando era subir polo curso de río Vadebois, o río que nace no alto do Monte Pindo, e chegar ata preto de Cima da Arca, por ver se había algún outro pozo, diferente do que atoparamos nas dúas últimas visitas, e que puidera ser candidato mellor a figurar nun artigo próximo de Fernando como o lugar da lenda que el analiza e que recolleu hai anos. Nos mapas dan o Pozo Negro á beira dun muíño, así sucede no mapa de 1945, onde ademais lle engade o substantivo “Fuente”. Pero Fernando desconfía dos mapas, considera que, ás veces, a localización dun lugar non é exacta ou tan precisa como sería desexable. Camiñamos polas pedras, pasando dunha beira á outra do río, durante case unha hora e fomos atopando moitos pozos, pero ningún da dimensión e da fondura do que está situado xusto á beira do muíño dos mapas, do que só quedan as ruínas. Algúns deses pozos son estes que se ven nestas imaxes tomadas por min.

A conclusión dos tres é que ten que ser o que consideramos dende o principio, porque, ademais, se tiña o rito que contaban, necesitaría ter auga abonda no inverno e no verán e canto máis arriba, menos auga, xa que no tramo que onte camiñamos, deixamos atrás tres regatos que aumentan o caudal do Vadebois.

Bañámonos no Pozo. Día 6 de decembro e bañándonos no río, sen frío. De certo, algo está a cambiar. Xacobe, empoleirado á parede do muíño e logo do baño, fíxonos esta foto tan fermosa a Fernando e a min, á beira do Pozo Negro.

Citar, para engadir ao censo de seres vivos do Monte, que atopamos un exemplar de Chioglossa lusitánica, ou salamántiga rabilonga, endémica do norte de Portugal e de Galicia, animaliño que aquí vedes entre as mans de Xacobe, tisnadas de tanto pelexar con xestas e piñeiros queimados.

OUTRA VEZ NO POZO NEGRO

O domingo volvín con Fernando Alonso Romero ao Pozo Negro, ese lugar situado río Vadebois arriba, na confluencia entre a canle principal que descende dende o alto do Monte Pindo cun regato que baixa dende a zona situada por debaixo dos viraventos.

http://fernandeznaval.blogaliza.org/2015/03/16/cadoiro-do-xallas/

Segundo o Diccionario dos seres míticos galegos, o Pozo Peago, Piago, Pozo do Inferno, Boca do Inferno, Pozo Mouro, Pego Negro e demais nomes, son pozos negros, fondos, perigosos que hai nos ríos e nas lagoas. Son entradas dos Inferno, que o demo usa como trampa, para facer caer nelas a todo o que se aproxime, ata á mesmísima Virxe María. Pero xa sabemos que o demo perde sempre.

Será porque sabemos iso, que a Fernando e a min nos dá por nos bañar nel, ou neles, sempre que imos, porque agora temos debate sobre cal pode ser o que buscamos e que tan claro aparece sinalado na cartografía dende mediados do pasado século. Tamén nos bañamos este domingo.

Eu pensaba que o noso Pozo sería aquel da canle de pedra, que xa descubriramos na visita anterior e que vimos de novo agora, con menos auga, o que nos permitiu observar como continúa a canle entre a vexetación e, tamén, a sección interrompida caída no fondo do pozo, tal e como creo que se aprecia nas fotografías. Fernando pensa que o Pozo é o de algo máis arriba, xunto a unha pequena fervenza, pero agora considera que debemos indagar moito máis, que pode haber outras confluencias con pozos de máis fondura. Por aquí agatuñamos xa unha vez cando eramos novos. Hoxe preguntábame se aínda tería dentro de min azos e enerxía xuvenil para repetir aquela aventura de hai vinte ano. Díxenlle que si.

El recolleu tradición oral nos anos setenta. Dime que a lenda que escoitou sobre o Pozo Negro, contoulla un montañeiro de Vigo chamado Constancio Veiga González e di así: No Pozo Negro hai unha señora que a través dun túnel nos leva ata o mar. Breve, pero Fernando non dubida na interpretación, pois considera que a “señora” é unha moura. Moura e túnel é lenda que se repite nos castros. No caso dos Profundos do Monte Louro, o túnel tamén comunica co mar. Trataríase dunha comunicación co Máis Alá onde nos conduce unha corrente fluvial. Neste caso, como no do Monte Louro, a lenda é máis interesante, pois o destino marítimo do túnel indica unha dirección cara a afastada illa do Paraíso, das crenzas celtas atlánticas.

O autor das imaxes é el, Fernando, o meu amigo de tantas exploracións.

VADEBOIS

O significado de Vadebois, o nome do río que descende do Monte Pindo e que xunto co Laradas forma a Boca do río e dá lugar á Berberecheira, ou marisma de Caldebarcos, é o mesmo que o de Oxford, o paso dos bois.

Pozo Negro

Levaba un tempo obsesionado Fernando Alonso Romero coa idea de nos achegar o máis posible ás fontes do Vadebois, porque hai máis de trinta anos, un vello informante faloulle da existencia dun pozo no cauce, ao que chamaban Pozo do inferno ou Pozo negro, con historia de fada ou xacia encantadora, incluida.

Despois do año e sen xacia

Xa fixeramos un intento de localización do pozo o ano pasado, pero foi o sábado pasado cando cremos que demos con el, ou iso pensamos. Abaixo vai unha ligazón para poder acceder á imaxe de sátelite do territorio ao que me refiro. Pódese apreciar a canle do río, á esquerda un muíño abandonado e un punto onde o río se bifurca. As fontes do Vadebois estarían na parte alta do Monte, seguindo o ramal esquerdo, que baixa dende Cima da arca.

https://www.google.es/maps/place/15293+Carnota,+A+Coru%C3%B1a/@42.8800465,-9.0953078,274m/data=!3m1!1e3!4m2!3m1!1s0xd2ed611be80a81d:0x52c50a89adb9edbe

Entre o muíño e a bifurcación atopamos dous pozos. Bañámonos no primeiro, preto do muíño, pensando que sería ese o da lenda e invocamos á xacia, dispostos a nos deixar encantar, pero non apareceu. Logo, na casa, Fernando decidiría que seguramente o pozo é o segundo, situado algo máis arriba. Alí, no arranque da vertente que se precipita dende o monte, vimos esta canle tallada no medio do cauce, na rocha que é leito das augas. Cal era a súa función? Un misterio máis deste espazo que sempre nos emociona e nos sorprende.

Canle de pedra na pedra