CASTELO DE SAN CARLOS DE FISTERRA

Díxomo a semana pasada Alexandre Nerium. Este ano non abrirá o Museo do Castelo de San Carlos de Fisterra. Museo ou centro de interpretación da pesca que, con tanto amor, Alexandre amosou durante anos.

O Castelo, construído durante o reinado de Carlos III e situado sobre a praia da Ribeira, é un dos que mellor se conservan, de entre todos aqueles pensados para defender as vilas do litoral e hoxe case desaparecidos. Foi doado á vila por Plácido Castro del Río, fillo de Plácido Castro, quen llo mercara ao estado. A doazón expresaba o desexo do propietario de facer nel un museo. Ese destino chegoulle 58 anos despois da doazón, cando no ano 2006 abría as portas como Centro de Interpretación da Pesca, nunha vila de tanta tradición pesqueira como Fisterra. Ese momento coincidiu coa inauguración da lonxa nova, proxecto de Covadonga Carrasco e Juan Creus. A Confraría de Pescadores recibiu a encarga de xestionar os dous centros.

Porén, coa chegada da crise, a Confraría non foi quen de manter a xestión do Castelo, cedéndolla a Asociación Neria. Hoxe, Neria está en bancarrota, circunstancia que castiga de maneira particular o Museo.

Non son moitas as pezas que se expoñen no interior, pero son suficientes para que o visitante marche cunha idea do que é e foi a vida do mar. Alexandre Nerium ou Manolo de Fisterra, poeta e mariñeiro retirado, é quen de explicar con cariño os misterios das ondas, o valor das buguinas nos días de borraxeira, o funcionamento das nasas, a práctica do xeito. El fala das augas tintas, dos cetáceos, de naufraxios ou de versos, deses miles de versos, de poetas de todas as latitudes, que falan de Fisterra e que el se ocupou de recompilar. Nesta imaxe eu poso diante da caixa onde cada mes el expoñía un poema. Coincidiu na visita con Elena, que dentro estaba o meu Mar de Lira, no que son varios os poemas que falan do Cabo.

Conta, tamén, como dende as rochas que serven de base á pequena fortaleza, os nenos facían a guerra ao mar.

De visita ao Museo fun moitas veces, algunhas como guías a persoas ilustres, como cando levamos a Elena Poniatowska, ou ao escritor hindú Sudeep Sen, ou ao senegalés Abdoulaye Bilal Traoré. Tamén acompañamos a Yolanda Castaño, ao fotógrafo Francesc Torres, a artista norteamericana Terry Berkowitz. O resultado foi sempre o mesmo, unha revelación, a de escoitar a Alexandre contar con paixón o seu mundo, sen lle importar a lingua, porque el sabe que hai linguaxes que transcenden a fala, o corpo, e forman parte da emoción compartida.

Este verán os turistas italianos, franceses, alemás, ingleses, portugueses ou de calquera das comunidades do estado, ou de calquera provincia ou vila de Galicia, atoparán pechada a porta do Castelo. É mágoa, porque o Centro de Interpretación da Pesca e o seu guía, formaban parte, xa, do noso patrimonio, dese que amosamos con orgullo.

Eu confío en que o concello sexa quen de asumir e facer posible a apertura desta referencia principal da vila e da Costa da Morte.

(As fotografías, tomadas o día da visita de Elena Poniatowska e os seu fillo Felipe, son de Maribel Longueira. A ligazón que segue leva a un artigo anterior que lembra aquel día).

http://fernandeznaval.blogaliza.org/2013/11/19/elena-poniatowska/

Advertisement

MARK STRAND

Este blog pretende ser lugar de vida, onde se contan cousas que suceden, onde se presta atención á amizade, as emocións e as descubertas, pero ás veces, a morte, como parte da vida que é, obriga a un comentario que pretende ser máis celebración que obituario. Sucedeu hai pouco con Aurora Bernárdez e sucede agora con Mark Strand.

Mark Strand faleceu o pasado sábado 29 de novembrom en Nova York. Nacera en 1937 na illa Prince Edward, na costa leste do Canadá, un lugar frío, que debe ser fermoso, refuxio de cetáceos e, acaso, memoria de vellas navegacións vikingas. Porén, Strand está considerado como poeta estadounidense, xa que foi neste país onde fixou a residencia e onde escribiu e publicou a súa obra. Ultimamente alternaba períodos de residencia en Nova York con outros en Madrid, cidade que lle gustaba e na se consideraba un descoñecido, o que lle permitía desenvolver a súa práctica vital de home solitario.

Coñecino, sequera brevemente, cando veu participar no ciclo de POETAS DI(N)VERSOS, no mes de maio de 2012. Presentoumo Yolanda Castaño, a directora dese proxecto enriquecedor que cada mes, propón o diálogo dunha poeta ou poeta galego, con outra ou outro chegado de fóra. Aquel día Mark Strand recitaba xunto con Cesáreo Sánchez Iglesias. A min tocaríame a quenda seguinte, no mes de xuño, xunto co poeta indio Sudeep Sen.

Gustoume moito escoitar recitar a Mark aquel serán, porque era dominador do ritmo, amais de simpático e elegante, tan alto, vestido de escuro, rindo e facendo rir. Eu coñecía cousas del, en particular o libro Hombre y camello, ao que pertence o poema que recita no vídeo do final deste artigo, pero ese día, alí, merquei un libro que me conmoveu, Casi invisible. Descubrín na lectura que iniciei de inmediato, dous poemas que me podían interesar para a novela na que traballo hoxe. Daquela andaba na procura de materiais. Necesitaba a súa autorización, non xa para utilizar os seus poemas, senón para xogar con eles. Escribiulle Yolanda e tamén eu, falándolle do asunto e recibín a súa conformidade cómplice.

Strand, como Antonio Gamoneda, sostiña que a poesía era, sobre todo, ritmo, e que este non era só elemento melódico, senón que o ritmo, a música, teñen significado por si mesmos. Consideraba, ademais, que a poesía cambiaba o ritmo da realidade e iso era un dos seus valores. Era un poeta maior, para min unha das voces máis importantes da poesía actual. Eu estoulle agradecido e considero aquel breve encontro, no que eu me empeñei en falarlle no meu torpe inglés, descoñecendo que el sabía castelán, como un agasallo da vida. Aquí deixo un dos poemas de Casi invisible, cos que xoga Alma, a protagonista da novela e que ela, é dicir, eu, traduce ao galego:

THE STREET AT THE END OF THE WORLD

Haven’t we been down this street before? I think we have; I think they move it every few years, but it keeps coming back with its ravens and dead branches, crumbling curbs, its lines of people just stepping from a landscape that goes blank the moment they leave it. And what of the walled city with it circling swallows and the sun setting behind it, haven’t we seen that before? And what of the ship about to set off to the isle of black rainbows and midnight flowers, and the bearded tour guides waving us on? Yes, my dear, we have seen that too, but now you must hold my arm and close your eyes.

A RUA NO FIN DO MUNDO

Non pasaramos por esta rúa antes? Penso que si; Eu creo que a moven cada poucos anos, pero ela segue a volver con seus corvos e pólas mortas, coas beirarrúas desintegrándose, as súas fileiras de persoas acabadas de saír dunha paisaxe que desaparece en canto a deixan. E que dicir da cidade amurallada coas andoriñas voando en círculo e o sol a se por por detrás, non vimos isto antes? E que dicir do buque a piques de partir cara á illa dos Arcos da Vella negros e flores da media noite, e os barbudos guías turísticos acenando cara nós para que sigamos adiante? Si, miña querida, vimos isto tamén, pero agora tes que collerte do meu brazo e pechar os ollos.