Hai anos, camiñando por Bos Aires logo de xantar, preto do Pazo de Xustiza, atopamos un pequeno mercado de libros, catro ou cinco mesas instaladas no centro da praza. En Bos Aires, diante dos libros sempre hai que parar, que alí o libro é obxecto principal. Eu andaba algo apurado, con gana de mexar, e díxenlle a Maribel que me agardase alí, que ía procurar un bar. Nunha rúa pequena, lateral ao Pazo de Xustiza, din cun bar chamado “O noso”. Emocionado pensei que ese era o meu e entrei. Servían sobremesas á xente que xantara no pequeno local, doce de leite, sobre todo. Na barra, cando regresei do baño, pedín un café cortado e pregunteille ao home que servía de onde era. El respondeume que polo acento, viña sendo do mesmo lugar ca min. Díxenlle que no grande si, que non tiña dúbidas, pero que me interesaba o lugar pequeno. Respondeu que era de Barra de Miño, á beira do río. Eu díxenlle que o meu avó era de moi preto, de Rivela, río abaixo. Preguntoume quen era e conteille: Claudino, director de banda de música, fuxido no monte cando a guerra. Entón el dixo: Canto escoitei falar del sendo neno! Aquilo emocionoume. Díxenlle entón que miña nai era de Oira. Coñecía Oira e faloume dos veciños e dubidou pensando que coñecía á miña nai. Pero nun momento engadiu que a festa de Oira era o San Amaro en xaneiro. Eu confirmei dicíndolle que si, o día 15.
Mañá é día 15, San Amaro, a festa do lugar pequeno. Convén non confundir San Amaro con San Mauro, que son santos diferentes. Cando eu era neno, escoitaba contar unha historia de San Amaro, moi semellante á que logo lin atribuída a San Ero: iso do cantar do paxaro á porta do paraíso e os douscentos anos que pasa o santo ensimesmado no canto.
Por esta data, o río sempre vai alto. Tamén hoxe. Non tanto coma o ano pasado, pero si leva forza e manifesta carácter.
Esta postal está tomada do blog: ourensenotempo. Nesas barcas navegaba eu o río de neno co meu pai e cos meus tíos. Ese era o campo das merendas no verán. Ao fondo, do lado dereito, obsérvase a contrución dun dos muros do encoro. Gustaríame atopar unha que me enviou Marcos Valcárcel, na que se vía o bar flotante, ao que se ía nesas barcas.
Hai algún tempo atopei este poema de Valentín Lamas Carvajal, moi gracioso e que aquí, cun sorriso vos deixo.
| DEVOCION….. POR COMENENCIA
A D. Arturo Vazquez Nuñez. |
Señor San Amaro d’Oira
feito de pau d’amieire,
hirmao d’as miñas chanquiñas
criado n-o meu lameiro.
|
Preto d’ a ponte d’ Ourense
está San Amaro d’ Oira,
lugar que ten unha ermida
branca, y-unhas brancas chouzas,
a veira d’ o craro Miño
e d’ us amïeiros â sombra.
Un devoto como hay moitos
que rezan si lles ten conta,
ô seu señor San Amaro
que hay n-aquela ermida d’Oira,
falóulle d’ esta maneira,
segun dicen vellas crónicas.
Señor San Amaro d’ Oira,
á axustarche as contas veño,
que non por ti seres santo
y-eu ninguen, como labrego,
éiche de pasar a bulra
sin que non faga o meu xénio.
Pedinche unha cativez
inda non fai moito tempo,
pedinche que lle pediras
a Dios, que ganase o preito
que c’ o meu veciño Fuco
por teson viña sostendo,
e pra que ben me serviras,
pra que vises que non teño
costume de ser ingrato,
e que non son cativeiro,
púxenche diante duas velas
acesas, faléille ô crego,
e mandei que che tivesen
unha misa con gaiteiro.
¡Todo me custou bôs cartos!
(alá por us catro pesos,
que batin en catro rodas
como soles ô santeiro.)
Tamen che recei a maores
(vaya, non mintas, Lourenzo)
unhas cinco centas salves
y-outros tantos padre-nuestros:
¡cómo si tal cousa! nada,
todo foy nin mais, nin menos,
que votarlle millo á páxaros
e pidirlle pan ô vento.
‘O xuzgado pasei onte
pra enteirarme d’ o meu preito,
vinme c’ o Menistro, fumos
ámbos a votar un neto,
¡e cal non foy meu asombro
cando estabámos bebendo
e me dixo, (pero baixo
palabra de xuramento)
que o señor Xuez fallára
contra min, e que perdendo
saíra o preito con costas
por non ter ningun direito!
Contéille o caso d’ as velas,
o d’ a misa con gaiteiro,
e sin quitarlle nin porlle,
canto me pasou, contéillo.
O Menistro qu’ en nagocios
de xusticia non é lerdo,
confesóume que surtia
n-as cuestios millor efeuto
deixarse ver c’ o escribano
que andarse c’ os santos vendo:
¡e ten razon que lle sobra,
deprocatéime hoxe d’ elo!
¿En que xuncras eu pensaba
pra pedirche valemento,
pra gastar os meus cartiños
en facerche algús ouséquios,
s’ eres San Amaro d’ Oira
feito de pau d’ amieiro,
un santo com’ outros tantos
que non teñen valemento
e que abofellas, crariño,
non sei com’ estás n-o ceo?
A devocion que che tiven
pagachesma ven con esto:
¡andar con velas e misas,
pra sair perdendo o preito!
¡ora! mais che me valera
precurar os amieiros
que n-o lameiro d’ as Laxes
â veira d’ o Miño teño,
pois entón como ti, santos
poidera mandar facelos,
¡vamos! anque s’ estragase
moita madeira, por centos;
pois, siñor San Amariño
mais que non ch’ o leve o xénio,
eiche dicir pra vengarme
que d’ ese pau eres feito,
qu’ eres hirmau d’ as chanquiñas
que postas n-os pes eu levo,
e que fuches San Amaro
criado n-o meu lameiro.
|
Día do San Amaro, festiña de Oira, este ano de sol e luz. Pouca xente na misa. Esta é a única misa á que eu vou de maneira voluntaria en todo o ano. Acompaño á miña nai á capela. Logo virán ou non outras misas por obriga social: vodas ou funerais. Este ano veu moi pouca xente. Hai unha fractura social na parroquia, que iso non é cousa exclusiva de Cataluña, o malo é cando afecta a un lugar de cento e medio de habitantes. Fíxose procesión, levando a imaxe no colo, que é pequena, porque estragou o enganche das angarellas. As mulleres que o levaron fixérono con tenrura, case con tanta como a expresada por Carolina Bescansa co seu fillo no Congreso.
A capela de San Amaro é cativa de todo, garda proporción co santo. Forma parte dun edificio que foi conventiño de monxas ata a
desamortización. Pertencía a Oseira. Agora é vivenda privada, pero mantense a capela e a devoción. Quedan pegadas do que foi. Esa fiestra con escanos, o sinxelo retablo da virxe, o san Bieito ou o escudo.
A noite branca 