POEMAS DE NOVA YORK (II)

Van os cinco poemas que faltan do conxunto titulado Dez poemas de Nova York. Catro (Metropole, Harlem, Brooklyn, Negritude) publicou Antonio García Teijeiro en Versos e Aloumiños. Un (Strangers in the night foi aquí, na entrada do día 23. Restan: Walt Whitman, Museu Xudeu, Wall Street,  Columbus Day e World Trade Center. Van agora. Deste xeito queda publicado o conxunto, que ten a seguinte orde (porque a orde nestas cousas si importa): Metrópole, Harlem, Walt Whitman, Museu Xudeu, Wall Street, Strangers in the night, Brooklyn, Columbus Day, Negritude e World Trade Center.

Casa WW

WALT WHITMAN

O pozo da casa de Walt Whitman
aínda ten auga que mana
do mesmo manancial que aliviou
a súa sede de esperanza.
O cuarto onde naceu Walt Whitman
aínda conserva
o eco do seu primeiro pranto, do seu primeiro canto,
enmascarado no ceo azul de prusia
que a man do pai pintou para mostrario dunha casa que é patria.
No xardín onde xogou Walt Whitman
medran follas de herba
que abrollan dos pés que bateron coas danzas ancestrais
nas sementes vellas.
O país que soñou o fundador da nación
agochouse hai tempo das cen olladas,
das frontes que interrogan, do esplendor do incenso.
Agochou a sombra na distancia do cristal,
na transacción das almas, esquío rillar que mata,
crisálida de dor e de vitorias que non restaura a paz,
nin cicatriza o sangue.
Quixera eu celebrarme aquí,
facendo meu o que foi seu e aínda percibo, poeta do corpo, poeta da alma,
en cada átomo. Tamén nos erros
na contradición, na pálpebra da vellez e o desamparo,
na irreverente paixón, no escuro,
nos seus dentes de tigre, nos seus labios de amor.

Museo Xudeo

MUSEO XUDEU

Construíron o búnker
en Batery Park, diante da deusa estatua  ou estatua dunha deusa altiva,
diante da illa dos corenta días e do final dos soños.
Construíron un búnker para albergar memoria,
real, pero murchada, non pola historia en si, nin pola dor, nin pola iniquidade,
senón porque nada di da constancia criminal da ocupación, do asedio,
do exceso de obuses, das pegadas das botas no po que o vento move
dende hai séculos. Nada di dos tanques, nada da auga nin da súa carencia.
Construíron un búnker para acoller os rostros
doutras sombras, a burocracia do éxodo, o fume do exterminio,
pero non o exilio dos refuxiados, a flor vencida da granada,
o océano de voces que nas mesquitas abanean coma ondas
dun peregrinar errático, o ollar que procura o futuro
no firmamento aberto do deserto.
Aquí non hai espazo para o colono militar que ocupa o corazón da esperanza,
nin para a clonación da parede da infamia. Os elixidos
construíron o búnker en Batery Army, diante de Ellis Island,
nun tempo de lagostas que acompaña a visión do lume,
de mozos que percorren avenidas coa espiga e o limón, ofrecendo un sorriso
de cera e unha canción antiga, caracocha que se retorce
no aire dos espellos. Non, aquí non cabe a heterodoxia,
so a pedra da lei e a ocupación da historia.

Public Mural

WALL STREET

A xaponesa insólita na súa exaltación turística
ofrécese empolicada no pitón esquerdo do touro que amaga, pero que non se move.
Pendurará o retrato en facebook e brillará na rede.
Wall Street, abeiro estrafalario de intereses e réplicas,
labirinto onde Atlas extravía os pasos.
Arañeira do sol.
Fíos de cotización, costuras coas que cinguir a orbe,
confusión dun Teseo  agónico que bebe apócemas en vasos de cartón,
broker que devora sanwichs a impulsos
e morre baixo a mesa no orgasmo da capitalización,
vestido de camisa branca e garabata negra.
Na rúa, o minotauro pesa, pero non se move. Resiste o embate diario
das cámaras, das voces e das inguas pálidas do nacente sol.
Preso de si, fachendoso, distante
e impotente, o monstro escoita o valor do Nasdaq,  o peche do Dow Jones,
o prezo do barril de cru procedente dos límites do imperio.
O balbordo de voces afoga o bafo azul do seu alento, o delirio e o berro.
Mediodía. Arroz con polo e azafrán en tape de poliuretano, á sombra da árbore
onde negociaron os fillos do Mayflower. O hábito dos brokers.
Baixa Manhattan,
illada do East River pola fronteira de formigón e a corrente do tráfico.
Os heroes soñan coa conquista da cámara, con posuír a Ariadna
na corrente estrábica da especulación e o frío, sobre a mesa do índice,
baixo a campá dourada, manipulando o embate sen arames
nin goma, abaneando voraces coa convulsión e o berro,
batendo co cuspe contra as mamilas dun sol que non se pon,
have a koke, have a koke, o heroe mastúrbase entre os labios das opas
empoleiradas nas cornas do monstro, nas nádegas do mundo.

Ponte B

COLUMBUS DAY

Existiu un lugar primeiro
de raíces e chuvia,
un lugar anterior á memoria
confundido no dédalo do esteiro,
extraviado por séculos entre o vapor das gándaras.
Lugar de sol e lama, de carreiras de antílopes,
coroado de plumas e de cantos,
de poutadas e berros.
Un lugar primixenio, parte dese universo
que albergou un milleiro de  nacións e de falas,
dispersas entre veigas e selvas,
desertos e esperanzas.
Un lugar aberto ao sur polo que entraban
o mar e o vento, aneis de temporal, circos de luz
no amencer do día sétimo, conquistadores e prófugos,
as candeas primeiras e a acción de grazas. 
Alí era o roncar da néboa,
o respirar do frío, a memoria do lobo.
Alí varaban baleas que afogaban no seu propio pranto.
Sobre a area o mar deixaba cadernas oceánicas,
fantasmas, arrombados agoiros,
espirais sen fin coma pingas do incógnito.
Alí foi o presaxio, a morte herdada,
un espertar inxenuo, confundido polo gume do sabre,
a boca do fusil e o sangue que replica na vigorosa pel do tambor. 
Do corazón dos teepees medraron columnas de fume, rañaceos,
pontes sobre o río nas que aniñan o falcón,
o corvo, a pomba, o desengano. Os bosques foron mastros de peirao
e dos outeiros xurdiu un nome, Manhattan,
corazón de mazá da que todos comeron,
corazón de cianuro que abre a porta do edén,
pebidas nas que asentar  a casa.
Existiu un lugar primeiro, labirinto de neon,
negro tremer de inverno no que artellar un soño,
greta que albisca o solpor, ese perfil de sombra
ou de silencio, ese baleiro anterior ao baleiro primeiro.

WTC

WORLD TRADE CENTER

Memoria ou desamparo.
Sumidoiro ou inferno.
No peitoril as letras, os nomes,
como pegadas de pombas abatidas
por un lóstrego.
As voces escorregan cara os pozos insondables,
as voces e o cuspe, fíos de auga
no cantar do espasmo,
no excepticismo de Ícaro,
no perfil do aceiro.
A sombra do paxaro proxéctase na escuma,
un agoiro de ferro
que entolda a lembranza
e estimula o berro.
Mellor unha candea,
unha humilde candea, lume ancestral
prendido na inocencia da dor,
na firme convicción do desamparo.

(As fotos son miñas e están feitas com teléfono móbil. Así sairon!)

 

Advertisement

POEMAS DE NOVA YORK (I)

Cando regresamos de Nova York, en outubro do pasado ano, contei aquí que traía os bosquexos de dez poemas que pensaba traballar e darlles tensión ata ver que daban de si. Os poemas quedaron listos en xaneiro e algunhas amigas e amigos xa os coñecen. Prometín, daquela, publicalos aquí. Fun demorando porque tiña dúbidas. Porén, o meu amigo Antonio García Teijeiro vén de publicar unha entrada no seu blog, Versos e aloumiños, no que inclúe catro. A cousa tivo a súa sorpresa para min, porque coñecendo os textos, Antonio non me advertiu de que os publicaría. Non sei polo que, cando me comentou e pediu autorización para facer unha entrada na que os comentaría, eu pensei que falaría deles, pero nada máis. Agora non podo menos que emocionarme e sentir algo de vergoña allea por ler como pon a dialogar os meus versos cos de Federico García Lorca, pero así é Antonio. Deixo a entrada por se alguén ten curiosidade.

http://garciateijeiro.blogspot.com.es/2015/03/paseos-poeticos-xi-con-federico-garcia.html

É certo que antes, durante e despois da viaxe, lin varios autores máis ou menos queridos, máis ou menos coñecidos, con libros ou poemas referidos a Nova York. Dende logo Poeta en Nueva York, de Lorca; tamén Epitafio para Nueva York, de Adonis; Nueva York después de muerto, de Antonio Hernández (o último premio Nacional de poesía 2014); Cuaderno de Nueva York, de Pepe Hierro; e os nosos Luís Seoane e Celso Emilio Ferreiro, amais dos debuxos de Castelao. E claro, Walt Whitman.

En cada un dos dez poemas pódese atopar pegada dalgún deles. Eu vou iniciar a entrega con este Strangers in the nigth, relacionado con NEW YORK -oficina y denuncia-, o primeiro da VII parte, Vuelta a la ciudad, de Poeta en Nueva York.

STRANGERS IN THE NIGTH

Cada día Nova York sacrifica á deusa milleiros de pombas,
millóns de vacas e de porcos, de polos e de soños.
Cada amencer milleiros de parrulos e de pavos sen pluma xiran no carrusel das rúas,
do shoping, do restaurante chinés, do menú económico. Cada mañá, o peixe
vólvese abelorio.
O polo sen oso dentro do parrulo sen oso, dentro do pavo. Turducken,
velaí a metáfora do imperio. As cousas, cando procuran a orde, desvelan o baleiro,
e cada noite, millóns de ratas roldan os corpos dos mendigos,
dos desafiuzados. Millóns de ratas penetran nas cuncas desorbitadas pola sombra,
espantan os gatos, corricando por entre as bolsas de lixo negras e brancas
que gardan os restos dos millóns de vacas, porcos, pavos,
polos, peixes, parrulos e pombas que cada día se ofrecen en festín sen mácula.
No gume do estrés as ratas seleccionan os restos orgánicos e a memoria dos vencidos.
Escollen o aguacate,
a persea americana que chega dende o sur, empoleirada nos pómulos da besta.
Froito ou onda invencible de pel escura e de palabras.
As ratas perforan o plástico e penetran no corazón do esterco. O estrés non lles impide
escoitar o alento dos homes lixo, os pasos, o motor do camión, as voces,
o ruxe ruxe das lembranzas. Os pasos e as palabras teñen a pel escura do aguacate
e soñan en inglés, confiando na bondade do imperio que os redimirá da noite,
do infortunio das ratas, da saudade,
do sacrificio matinal do abelorio e da carne.
Yes I can, repiten. I can, I want, I like. I want, I can, I like.
Salmodia do deserto.
Os desterrados percorren as rúas convivindo co estrés,
co rillar das sombras.

VERSOS E ALOUMIÑOS

Hai algún tempo, o meu amigo Antonio García Teijeiro, de quen falo e a quen cito no artigo anterior, pediume un texto relacionado coa creación poética. Andaba eu dándolle voltas ao curioso que resulta o nacemento de verso primeiro e escribín isto que publica agora no seu blog, Versos e Aloumiños, importante bitácora, con máis de 107.000 entradas.

O texto que precede o meu é froito desa amizade. Deixo aquí o enlace por se alguén quere compartilo.

http://garciateijeiro.blogspot.com.es/2015/02/a-luz-das-palabras-44-francisco-x.html

 

SANTA COMPAÑA

No ano 1895, Jesús Rodríguez López publicaba un libro titulado Supersticiones de Galicia, obra pouco coñecida hoxe, pero que no seu momento tivo a súa importancia, causándolle serios problemas coa Igrexa. O libro deu para unha segunda versión en 1910 e, en 1943, a editorial Nova, fundada por Arturo Cuadrado e Luís Seoane en Bos Aires, publicaba a edición arxentina. Eu teño unha edición, facsímil da de 1910, publicada en Valladolid no ano 2001.

O libro é de moito interese para quen sentimos curiosidade por estas cousas, en particular polo xeito en que enfronta o mundo galego das crenzas tradicionais e das supersticións, vinculándoo ao mundo celta, pero ten, tamén, a súa graza, sobre todo cando vai cualificando os escritores que cita, así vemos que Añón é eximio, Victoriano Novo y García é notable, Alfredo Brañas merece o recoñecemento de inspirado, Ubaldo Insúa de correcto. É este último quen refire que a Compaña rolda por camiños e encrucilladas.

Vén todo isto a conto porque Edward Thomas, no poema “Roads” (Camiños) ten estes versos: The larger companies,/ That by the roadside be,/ And beneath the rafter/ Else uninhabited/ Excepting by the dead;/ (As numerosas compañas/ que están xunto os camiños/ e baixo as trabes/ deshabitadas/ agás polos mortos). Neles eu aprecio unha clara referencia á Santa Compaña. E non sería estraño. Fernando Alonso Romero, no libro El mundo de los muertos en Galicia y en el folklore del occidente europeo, recolle a tradición escocesa, galesa e irlandesa, das ánimas percorrendo os camiños,  de maneira moi semellante a como sucedía (non sei se aínda sucede) aquí.

Continúo esa lectura lenta e intensa dos versos de Edward Thomas, na edición bilingüe xa comentada de Linteo, que recolle a súa obra poética completa. Todas as mañás, no almorzo, dependendo da lonxitude do poema, leo dous, tres ou catro, primeiro en inglés e logo na versión castelán. Pero esta lectura xa non é solitaria. Dende hai semanas, por azar, Antonio García Teijeiro e eu atopámonos nesa mesma descuberta que agora compartimos, coa singularidade de que os dous levamos o mesmo ritmo, aínda que non sempre lemos os mesmos textos. Agora cruzándonos correos sobre os achados de cada mañá, comentamos aquilo que máis nos emocionou e sorprendeu e deixamos constancia deste xogo nos nosos blogs. Recoméndovos o del, Versos e aloumiños, que vén de ser nomeado candidato aos premios que cada ano concede a Asociación de escritores en lingua galega. O enlace está neste, á dereita, porque é espazo amigo.

Como ilustración, de moi baixa calidade, pero é o que hai, deixo esta imaxe na que malamente se observa o mural de Xosé Luís de Dios, pintado na parede do fondo da sala principal do bar Tucho ou O’ Volter, de Ourense, local histórico e emblemático que non soubemos conservar. De Dios pintou nel unha santa compaña da nosa identidade, que levaba por título Alegoría da porta de palla, lembrando a novela de Vicente Risco.