RÚA VIVA

Onte, revisando fotografías, atopei esta imaxe que ten o pouso daquilo que foi historia das nosas vidas e, tamén, da colectividade. Debe ser dun sábado de inverno, entre 1979 e 1980. Estamos diante do Alaska, aquela cafetería que había no Parque de San Lázaro de Ourense, que tiña na parede un mural de Xaime Quessada. Viñamos de crear a compañía de teatro Rúa Viva.

Manuel Núñez, Manuel Vidal, Manuel Guede, Camilo Valdeorras e eu.

De Rúa Viva falei o ano pasado, no pregón das festas do Corpus. A idea fora de Manuel Guede, que viña de estudar dramaturxia en Barcelona. Tratábase de recuperar a festa, o parateatral, a representación de rúa, que fora tan tradicional na cidade e que aínda o é en toda Galicia. A partir do traballo de investigación e recuperación, a compañía tentaría elaborar unha estética e unha proposta escénica propias do país.

Na imaxe eu levo na man a carpeta onde gardaba a documentación fundacional. Pouco antes de morrer, Benito Losada, quen fora durante tantos anos director da Casa da Xuventude, entregoume copia dos estatutos, porque unha vez constituidos, Rúa Viva fixérase socia da Casa, con dereito a dispor de espazo de ensaio e de traballo.

Rúa Viva convocara a persoas vincualadas coa música, a plástica, a escrita, o teatro, tamén coa costura e coa artesanía (por alí andaba connosco César Lombera, autor, entre outras, das esculturas do Carrabouxo, no Parque de San Lázaro de Ourense, ou das Dúas Marías da Alameda de Compostela e que daquela traballaba o cartón pedra).

Pero entre nós o equilibrio era inestable. As fortes personalidades de Manuel Guede e Manuel Vidal, o enfrontamento entrambos, fixeron fracasar o proxecto. Eu, amigo dos dous, tentei mediar, pero fun quen. Pouco despois, Guede e eu, xunto con Xosé Lois García e Bernardo Corral (Poro), fundabamos Caritel, compañía residente nunha sala pública, na que se desenvolveu unha programación teatral estable.

Manuel Vidal mantivo Rúa Viva durante anos, representando boa parte da obra teatral de Euardo Blanco Amor.

Este programa, deseñado por Mayte Vázquez, corresponde a unha das últimas representacións de Manuel Vidal. Trátase da estrea da obra A Revolución, de Isaac Chocron. A escenografía fora obra do artista César Taboada, a tradución do texto do poeta Víctor Campio, a música de José Loureiro, a dirección de Teresa Villar. En escena, con Manolo, Javier Millán.

A primeira representación de Caritel, foi a estrea da obra Abraham e Samuel, do escritor francés Vïctor Haïm. Guede e eu viaxamos a París, nun autobús da empresa Ampian, no mes de xaneiro de 1981, para nos entrevistar con Haïm. París nevado, Haïm cariñoso connosco e eu que namorei dunha muller na rue de Saint Denis. A tradución e dirección da obra foi de Guede, os actores foron Xosé Lois González e Bernardo Corral (Poro).

Anos despois, Bernardo decidiu entregarse ao río. No libro Miño dediqueille un poema titulado Último acto:

DOBROU a roupa

coma quen prega a derradeira folla

dun almanaque de brétemas.

Ollou o peitoril dos pasos e das voces,

sóubose frío e viuse

enfrontado a un labirinto de ecos

no escenario da ausencia,

recitando un texto que advertía

da rendición das sombras.

Logo, na cegueira da ponte,

o remuíño bebeu

o ronsel do seu aire.

Advertisement

A IBENSE, O VOLTER E OS 36 BILLARES

Graciela Fondo, unha amiga arxentina, que viviu aquí durante varios anos e que retornou en setembro, escribe informando sobre o peche do bar 36 Billares, un dos clásicos de Bos Aires, local catalogado, que forma parte do inventario de cafés patrimoniais da cidade.

Estivemos nel, por primeira vez, con Graciela e con Osvaldo, cando Maribel traballaba no libro Entremiradas I, Galicia-Bos Aires. Naquel xogo que propoñía, de darlle unha foto cunha imaxe de Galicia a un escritor arxentino e unha cunha imaxe da Arxentina a un galego, os 36 Billares tocáronlle a Marica Campo, quen escribiu un texto fermosísimo, no que compara a vida cunha partida de billar dunha soa tirada.

Cada vez que pecha un local destas características, véñenme á memoria dúas perdas moi especiais para min. Primeiro o Volter ou Tucho, o local ó que ía de neno cos pais e de mozo a tomar viños e fumar aqueles primeiros cigarros na aprendizaxe da vida. O segundo a Ibense e os xeados da infancia. O recendo a canela dos batidos de nata e mantecado, forma parte da miña memoria emocional e da educación sentimental, algo semellante á magadalena de Proust.

O Volter, nome que lle puxo Vicente Risco, foi lugar principal na historia da arte galega, xa que alí se xuntaban os compoñentes do grupo dos Artistiñas. O 17 de maio de 1981, cando se lle dedicou a Vicente Risco a festa das letras galegas, eu entrevistei na radio a Tucho, o propietario e fundador do local. Tamén publiquei por aqueles días un artigo sobre el na Hoja del Lunes. O programa de radio no que entrevistamos a Tucho titúlabase Onda Galega, emitíase en Radio Popular de Ourense e, se non esquezo a ninguén, o equipo redactor eramos: Manuel Catoira, Nacho Rodríguez, Henrique Feijoo e eu.

O meu relato Noite de pallabarro, incluido no libro Para seguir bailando, ten O Volter como un dos escenarios. Máis ou menos polos mesmos días nos que se publicou este libro de relatos, Suso Almeida presentaba o seu O Volter, fragmentos para a memoria, no que participabamos moitos, algúns dos que estamos nesta foto do día da presentación, tomada da información da axencia EFE. De esquerda a dereita: o pintor Alexandro, o escultor Acisclo, a arquitecta e viúva de Quessada Mª Jesús Blanco, o escritor José María Pérez Álvarez (Chesi), o Suso e eu. Suso ten aberto o libro nunha dobre páxina que amosa un impresionante mural no que Xosé Luís de Dios deu cabida a unha boa parte dos personaxes que son historia do país, mural que estaba ao fondo da sala principal do bar, a das mesas corridas e os poemas manuscritos nas paredes, cada un nunha orla debuxada por Virxilio.